SKULK OG FANTERI

Nest etter fusk er det skulk som er den elevåtferda me gamle lærarar mislikar mest. Ja forresten, før dette kjem uro og bråk i timane. Det er nesten verre enn fusk, for då får ikkje den gamle læraren arbeidsro. Det gjer han om eleven fuskar, ja, det er nesten slik at arbeidsro for den gamle læraren er eit vilkår for at eleven skal kunne fuske.
   Men det var skulk eg skulle skrive om idag, og atter ein gong vender me blikket til ærverdige Firda gymnas. No heiter skulen Firda vidaregåande skule og er noko heilt anna enn for femti år sidan, då det var ti gymnasklassar og seks realskuleklassar der, til saman nær fire hundre og femti elevar, om eg hugsar rett.
   Kors på halsen, eg var ingen storskulkar. Så vidt eg hugsar, skjedde det berre ein gong. Elles var det moderate fråværet mitt vel grunngjeve. Så fekk eg sagt det òg.
   Ein vakker kveld utpå våren andre året, i slutten av mai, tippar eg, rota Kalle og eg oss ut på grønrussfest i eit ungdomshus eit par kilometer utanfor Sandane sentrum. Om du lurer på kva grønruss var, så kan eg fortelje at realskuleelevane kalla seg for grønruss når dei slutta. Det var ikkje heilt populært blant alle grønrussar at me kom, som ingen ting hadde å gjere på ein slik fest. Men eit par grønrussjenter tok vel imot oss og synte omsorg, så me vart der til festen slutta, og utpå natta sa me farvel til jentene i hagen der den eine budde inne på Sandane.
   Kalle og eg hadde ikkje lyst å leggje oss enno, det var ei lys og fager vårnatt, og sola skulle snart renne over Ryssdalshornet. Men så fann me ut at me skulle gå kvar til seg og ta kvelden (feil ord, det var nesten morgon), og heller skulke neste dag og dra til fjells. Eg skulle kome innom hybelen til Kalle i god tid før skulen begynte, så skulle me nyte og nytte godvêret i Gloppefjella.
   No måtte eg krysse halve bygda neste morgon, og eg la i veg tidleg så eg ikkje skulle treffe lærarar. Det skar seg. Fransklærar Aursland kom sin vane tru vandrande ein god halvtime før første time skulle begynne. "Goddag!" sa eg. "Goddag!" sa Aursland.
   Kalle og eg naut fjelluft og utsikt nokre timar i den klåre maisola og godta oss over dei der nede som sat og skreiv engelsk stil. Me undrast nok litt på om åtferda vår kunne få noko etterspel. Det var ikkje meininga at lektor Aursland skulle sjå oss.
   Og om han var oppi åra, var Aursland klårsynt nok til å sjå at eg ikkje var der, då han kom og skulle sitje vakt på engelskskrivinga som tok to timar slik at Berdal laut låne ein fransktime hos kollegaen sin. "Men kvar er Kyrkjebø? Eg trefte han då oppe i bakken i dag tidleg då eg kom på skulen!" sa han. Men lektor Berdal, vår lærar i engelsk og tysk, prata det vekk. "Å nei, dei karane er jo dei eldste på skulen no, så då gjer dei nok som dei vil!" (Enno ei opplysning om den tids skipnad: Russen var ferdig til 17. mai og vips vekke.)
   Klassestyrar Ryssdal var heller ikkje nokon inkvisitør, han spurde om fråværet, me mumla noko om sjukdom, og meir høyrde me ikkje om denne saka.
   Dermed laut me lyge, me gjekk glipp av ei prøve, lærte mindre engelsk enn me burde, hadde eit snev av dårleg samvit og fekk ein ekstra dag fråvære på karakterutskriftet. Difor må me gamle lærarar sterkt fråråde slik åtferd, jamvel om det er mai, sola skin, fjellet lokkar, skulen trykkjer og blodet brusar.