EVENTYRET OM JULEGUTEN

For ti år sidan dukka dette folkeeventyret opp og vart nedskrive. Dette er dagen for ny publisering. Samstundes vil eg få ønskje bror min hjarteleg til lukke med åttiårsdagen, sidan han tilfeldigvis har same namnet som hovudpersonen i eventyret. Og god jul til alle!

 EVENTYRET OM JULEGUTEN

 Desember 1942. Det var midtvinters, kaldt og mørkt, og det hadde kvilt ei forbanning over landet. Men no stod jula for døra, sola hadde snudd, dagane var smått om senn i ferd med å verte lengre, optimismen heldt på å vende tilbake og ein kunne tore å sjå framover att. Ved Volgas breidd var den 20. armeen til Das Dritte Reich – dritriket, som det heiter på sunnfjordmål – innesperra i eit helvete av granateld og sprengkulde og klar til å vedgå nederlag. Herr Rommel hadde gjeve opp El Alamein og heldt på å dra seg ut or Nord-Afrika, og japanarane sleit ille langt der ute i Stillehavet. Det var desember i 1942. Det lysna i aust. I trygg avstand frå bomberegnet og blodspillet var eit ungt par med ein liten toåring klare til julefeiring og familieauke i eit lite, kvitt hus i eit tun bak ein liten haug i ei lita bygd i eit lite land langt mot nord. Mannen i huset – heretter kallar eg han Papen, hadde vore på Furekambane og henta ei lita fure og sett i juletrefoten. Den unge kona med den digre magen – heretter kallar eg henne Mamma – henta fram den gamle juletrepynten, det som var att etter at gardshunden ein gong hadde vore nedi og rota. Beista hadde fått mat, Tunvorden sat velnøgd med grauten sin på gamlestauloftet, ungmerra og avlshingsten stod side om side i stallen og knuspa turrhøy, kyrne, kalvane og sauene slappa av og drøymde om vår med ljose dagar, hønsene kvilte på vaglet, men grisen var ikkje i stekkjen sin lenger, nyslakta som han var, stakkars dyret. Inne i staua hadde dei vaska golvet og bore inn ved. Då Papen kom kom inn med det siste vedfanget og ville setje seg ned for å fange inn julefreden, klappa Mamma seg på den store magen og sa: «Eg trur du lyt ut i stallen og sele på Ruggen,» «Kvafor noko? Skal ikkje hingsten få julefred?» spurde Papen. «Du skjønar, kvinka Mamma, «Steinar'n vil ut!» «I kveld? På julafta? Er han heilt på styr?» Papen reiste seg og klødde seg i nakken. «Meiner du det? Kan'kje han vente til i morgon etter kyrkjetid? Då er me i Dale på julegudsteneste såkorso, og kan ta med jordmora heim att!» Det meinte ikkje Steinar'n, og papen laut berre ta på seg utanpåklede og gå i stallen. Der var Tunvorden allereie i gang med å sele hingsten, mens ungmerra stod og bad med augo og ville vere med. Men Ruggen kneggja bestemt og sa: «Nei, Bergfrid, dette må eg greie åleine. Du må stå her og passe stallen og florane mot alt det utyskjet som kan finne på å kome rekande på ein julekveld!» Snart var Ruggen spent for stolvogna, sidan det ikkje var sledeføre, men tøya og klårvêr. Himmelen i vest skein i skarlagen, og i aust skimta ein dei første stjernene. Så for Ruggen, stolvogna og papen i godt driv opp reina, forbi det flotte, nesten nye ungdomshuset, bortover Finnbrua og inn nyevegen mot Dale. Tunvorden stod på høgste storehaugen og gaulte: «Pass dykk for tussetyet inne ved Tyrvedalen!» Ruggen sprang det han vann, dombjøllene singla, Papen heldt traust i taumane og vognhjula rulla raskare og raskare. Det var slikt eit dun og bjøllesingling at tussefølgjet frå Tyrvedalen med gamle Terning i spissen som kom og skulle feire jul i Garastaua som vanleg, vart vitskremde og la til skogs og torde aldri kome att. Heime i jordmorstaua i Dale hadde dei sett seg ned, både jordmorkallen og jordmora, ribbene var komne på komfyren og den ljuvlege ribbeangen heldt på å spreie seg i huset. Det var julefred og juleglede i stova, det einaste var at jordmorkallen ymta om at i kveld hadde det smakt godt med eit glas øl attåt ribbene. «Men det ein ikkje kan få, det nyttar ikkje å tenkje på,» la han til med eit sukk. Brått banka det hard på døra, og dei høyrde hesteknegg utanfor . «Gu'beire, er det folk eller troll?» jamra jordmora. Før ho rakk tenkje meir over det, stod Papen der og veiva med armane. «Du lyt kome på flekken, fødselen er i gang!» Jordmorkallen såg ut som om han var fråteken juleølet sitt, jordmora freste og sa at det fekk no vere måte på, kome her og dra henne ut or huset på sjølvaste julafta. Men nokre minuttar etterpå sat ho attmed Papen i stolvogna, godt nedbreidd og med jordmortaska fast i høgre handa. Blid var ho ikkje, og sa fint lite mens Ruggen losa dei trygt opp til Stav og ned mot Flekke. Då dei kom fram til Vellene, var det nesten mørkt, men stjernehimmelen lyste opp, og over Jota stod det ei diger stjerne og glitra. Heime i staua Ova i Hoja var alt med det same, Steinar'n ville svært gjerne ut og feire jul med dei hine, og jordmora fekk ein grei jobb. Med vane rørsler tok ho imot katen, klaska han litt i ræva så han hylskreik, vôg han og stelte han. Mamma smilte bleikt av lukke der ho fekk halde den nye guten, og Papen kom og gav jordmora ei flaske øl som bestefaren til den nyfødde hadde bryggja. Då lyste jordmora opp, takka alle opp i handa og gjorde seg klar til heimferd. Så var Ruggen, Papen og jordmora på veg ut or tunet, mens Tunvorden stod på høgste Storehaugen og skrattelo og slo seg på låra av glede. No visste Ruggen vegen, Papen sat med eit breitt smil , og jormora kosa seg under åkleda og kneip om ølflaska. Heime i jordmorhuset fann dei jordmorkallen under fellen i senga med nokre avgnagde ribbebein på eit fat på bordet. Han var nett åt og skulle sovne. «Nei, sjå her, Johan, kva eg har med til deg!» sa jordmora og rette fram ølflaska. «No vert det jul i jordmorgarden og!» Endeleg kunne Papen og Ruggen vende heim med velgjort arbeid. Stjerna over Jota haddde flytta seg inn mot Hellaren og lyste endå klarare, og Tunvorden hadde teke kvelden og lagt seg på gamlestauloftet, velnøgd, men sliten. Snart stod Ruggen i båsen sin og fortalde den unge merra Bergfrid om dagens dåd mens han godgjorde seg med litt ekstra høy og vatn etter ferda. I det kvite huset attom haugen var dei vakne. Der sat Papen og heldt om Mamma , og sa: «Flottare julegåve kunne du ikkje ha kome med!» Mamma strålte over heile ansiktet, vogga det vesle gutebarnet i armane sine og song den vene julesongen som vart ein attgangar på juletrefestane i ungdomshuset i Flekke i mange, mange år: «Eg er så glad kvar julekveld, for då vart Steinar født. Då lyste Ragnvald som ei sol og Lisbet song så søtt!» Og på potta sat den to år gamle broren til den nyfødde og skaut tyskarar. ***

JULEREISA 2022

JULEREISA 2022 

1. ETAPPE 

Denne staden har fått sin rikdom og ry frå mellom anna sild og gourmetmat. Ein idrettsmann herifrå gjorde for nokre år sidan ein strålande karriere i landet der bestemora kom frå. Ein annan person frå staden har ein viss relasjon til ein person frå 2. etappe.

2. ETAPPE 

Staden har fått namn etter noko me kan sjå i ei fjellside. Me kan òg sjå hytta til diktaren som var på fest. Litt lenger ute med fjorden samlast ungdom frå alle verdshjørne. Ein person frå staden har ein viss relasjon til ein person frå 1. etappe. 

3. ETAPPE 

Me er i ein by, og frå denne staden kan me sjå mykje av byen. Staden har namn etter ein konge, og vart utbygd for om lag 350 år sidan. Du kan gjere som kvissmeisteren, ta med heile familien opp her og feire ein rund dag. Eller du kan passe på å møte opp på ein utekonsert her. 

4. ETAPPE 

Like i nærleiken av ein mykje brukt ferdselsveg og nær ei fylkesgrense kan du leige deg eit rom her i det raudmåla huset og gå deg ein tur. Staden har same namnet som ein tidlegare stortingsmann og skulestyrar. 

5. ETAPPE 

Her er nesten alle husa kvite, ellere kvide, som dei seier på staden. Me er i eine enden på ei øy, og her spelte dei i si tid inn utescenane til ein svart/kvit fjernsynsserie bygd på ein roman av ein av "dei fire store". Første gong me var innom her, kom me med ferja som ikkje lenger legg til. 

6. ETAPPE 

Derimot har me reist til og frå denne staden med ferje. No er me i det store utland, men me forstår i all hovudsak språket dei talar her. Ein kunne tru at det er mange drap og andre misgjerningar i og omkring byen, men så har dei ein framifrå politimann som finn ut av det meste. Nokre år før dei bygde ut på etappe 3, høyrde denne staden til eit anna land. 

7. ETAPPE 

Me dreg til landet som rådde over byen i etappe 6 før 1658. Midt i storbyen ligg denne plassen, som verken ligg særleg høgt eller oppå ei bru. Her har me meir enn ein gong sett oss ned med ein skvett øl og lytta til musikk, men ikkje kinesisk klimpring, det eg kan hugse. 

8. ETAPPE 

Me gjer eit langt hopp ut i verda, til eit nytt land og ein liten landsby der ei ung kvinne opplevde underlege meldingar. Endå underlegare var karrieren hennar, som enda svært tragisk. Den første store dåden ho var meister for, skjedde i ein by ved ei stor elv litt sør for hovudstaden i landet. Ettermælet i heimlandet hennar er minst like levande framleis, nesten seks hundre år seinare. 

9. ETAPPE

I ein annan del av landet i 8. etappe kan du promenere langs denne lange gata, som om du var frå eit naboland i vest. Då har du stranda og havet med englane på eine sida og byen på den andre. Karnevalet går sin årlege gang med opptog her i februar. 

10. ETAPPE 

Me er framleis i dette landet, som me har besøkt mange gonger. Frå denne plassen er det god utsikt, og rett bakom ligg det ei stor, kvit kyrkje som er synleg i store delar av byen. Bydelen har eit lugubert namn, men eit lystig miljø. På denne plassen var det tidlegare - og til dels enno - tett med halvgode kunstnarar som teikna og måla. No er plassen nokså oppfylt av restaurantar. 

11. ETAPPE 

Nytt land, ny by. Vel, byen er slett ikkje ny, ikkje landet heller. Landet er forresten ikkje av dei eldste sjølvstendige statane i denne reisa og fekk sitt formelle sjølvstende i 1648. Byen kan takke norske eksportartiklar for sin eksistens, vert det sagt. For nokre og nitti år sidan hausta ein kar som seinare vart konge, stor heider, ære og edel medalje i ei idrettsstemne i og nær byen. 

12. ETAPPE 

Me byter land igjen. Denne byen var eit viktig handelssentrum for eit naboland fram til det brått tok nesten slutt for snart hundre og seksti år sidan og ein del år framover. Som handels- og sjøfartsby ruvar han høgt i europeisk målestokk. Få byar har fått så ille medfart. Byen har fint lite å gjere med ein populær matrett.

13. ETAPPE 

Me dreg til ei øy og ein liten by i eit land som ikkje alle meiner er eit land, trass i namnet. Denne småidylliske kystbyen ligg nær nordenden av ein sjø. Ein del av namnet på sjøen finn me att i endinga av bynamnet. Skal du stase deg retteleg opp her, tek du ikkje på deg langbukser. 

14. ETAPPE 

Me dreg til ein by på same øya, men i hin enden, og slår oss ned på ein plass ikkje langt frå huset der statssjefen held til. Her ser me eit minnesmerke over ein kar som franskmennene ikkje vart så begeistra for. Det er forresten ikkje så lett å sjå kven det er. Plassen har namn etter ein stad i eit heilt anna land der nemnde person hadde hell og uhell med seg. 

15. ETAPPE 

Endå eit anna land. Denne byen har bytt nasjonalitet, skifta ut mykje av befolkninga og har vore utsett for mykje av det same som byen i 12, etappe. Det var heimbyen til ein liten trommeslagar og ein stor politikar, som i utgangspunktet ikkje var politikar. Sistnemnde vitja Noreg og fekk velfortent heider. Arbeidsplassen hans i denne byen er ikkje som før. Byen hadde i gamle dagar mykje til felles med ein (etter nasjonal målestokk) stor norsk by. 

16. ETAPPE 

 Tilbake i gamlelandet. Denne staden (ja, han er ofte omtalt som ....staden) har ei verdig plassering i eit internasjonalt oversyn. Diktaren som har levandegjort gamletida med brød og nattevakter i og kring byen, var frå ei bygd i nærleiken. Det finst mengder av slikt stoff som dei produserte her, høgt oppe eller nedgrave i jorda, og nesten til ingen nytteverdi lenger der det finst.. Eit EU-land gav namn til stoffet. 

17. ETAPPE

Rett sør for førnemnde stad kjem me til ei bygd med eit museum for bror til bror min. Sidan her er mykje vinter om vintrane, kom det før i tida mange store skistjerner herifrå. Eg tvilar på om dalen har mange overnaturlege vette. Derimot har den rivaliserande nabobygda ein slags skulptur av eit framkomstmiddel med svenske anar. 

18. ETAPPE Denne byen med eit viss monarkistisk kjennemerke har ein del til felles med staden i etappe 16. Men når det gjeld vinteridrett, var det ikkje seigt langrenn som prega dei store heltane. Så nemner me at ei musikkform skaper litt liv og røre ein gong i året. 

19. ETAPPE 

Her har me budd, her har ein av sønene våre budd, her har det eldste barnebarnet vårt budd. Me er litt utanfor bykjerna i ein by som så vidt er ymta om i ei av dei tidlegare gåtene. Desse rekkjehusa fekk ein arkitekturpris og skulle ikkje vere for kven som helst. Bra utsikt, mange ungar. 

20. ETAPPE 

Me er på veg heim og må innom dette ferjestøet på øya som òg har fått fastlandssamband. Kvissmeisteren har vorte rana i Paris ein gong, men ikkje her.

 *** *** 

 Løysingar kjem den 2. januar 2023

JULEREISA 2020

 

JULEREISE 2020

 Denne reisa er innom alle verdsdelar bortsett frå Antarktis. Så kan eg røpe at dei fleste reisemåla er på øyar. På påskereisa, som du finn vedlagd med fasit, hadde eg vore fysisk  innom dei fleste reisemåla. Slik er det ikkje med denne julereisa. God tur!

 Reisemål 1

 I Påskereisa, som altfor få sende løysingar på, begynte me med ei reisemål som omtalte eit stadnamn, og no skal me til eit anna land og til ein stad med om lag det same namnet, men på språket til dette landet. På denne staden står eit uferdig hus, påbegynt for mange år sidan, og her voks det opp ein konge. Landet der reisemålet ligg, er underleg nok ikkje EU-medlem.

 Reisemål 2

 Me stikk innom ein by med eit namn som kan minne litt om namnet på løysinga av reisemål 1, og som vart grunnlagd av folk som snakka om lag det same språket på den tida. Eit stykke utanfor denne byen skjedde i si tid eit underleg ”forlis”, då ei ufatteleg mengd skip sokk til botnar. Her i denne byen døydde ein konge som vart gravlagd i den byen som då var hovudstad i landet som denne byen tilhøyrde. Men dei jordiske leivningane hans forsvann. Høglandsparken i byen har lite med høgland og park å gjere, men har ein fin røyksmak.

 Reisemål 3

 Nytt land, ny stad: Byen har eit namn av engelsk og norrønt opphav, men  hadde eit heilt anna namn ein gong. Det noverande namnet er inspirert at ein annan, mindre by i eit anna land. Reisemålet vårt er ikkje hovudstad og ligg heilt i utkanten av eit område med same namn. Yngvar Numme har sunge til ære for byen – etter litt fjas og moro.

Reisemål 4

 Denne byen er òg oppattkalla. Byen som har gitt inspirasjon til namnet, er kjend på grunn av ei svært from, svært modig og svært ung kvinne og ligg ved den største elva i det landet. Men me skal altså til ein annan by i eit anna land. Denne byen ligg òg i eit farleg vått område og er godt kjend for lystig feitetysdagsfeiring. Han er og kjend for musikk.

Reisemål 5

Ny by, nytt land. Byen ligg høgt, og breier seg meir og meir. Byen vart til på ruinane av ein av verdas vakraste byar, som vart rasert og ramponert av folk som gav han den karakteristikken eg brukte tidlegare i denne setninga. Her har ein nygift idrettsmann som seinare fekk ei særs høg stilling i heimlandet, vore på segltur, men utan å nå så høgt på resultatlista.

 Reisemål 6

 Det var ikkje ein hund han kom med, då Charles vitja dette området i si tid. Nær eit hundreår seinare slo ei gruppe nordmenn seg ned her, men vart nok slitne og skuffa etter kvart. Enno finst det visst etterkommarar av dei i området. På same linja ein heilt annan stad på jorda er dei svært redde for klimakrise. Namnet på reisemålsvaret kan gje assosiasjonar til ei kjend suppe som eg aldri har smakt.

Reisemål 7

Også denne staden heiter noko som kan minne om namnet på reisemål 1 og 2. Namnet har det særmerket at me skriv det med ti konsonantar og to vokalar. Det er ein storby i eit land som har ord på seg for å vere ein avansert multikulturell velferdsstat. Byen har vore råka av tre fælne katastrofar i dette hundreåret, to nokså like, den tredje av eit heilt anna slag. Statssjefen i landet er ingen ungdom.

Reisemål 8

Denne byen står i gjeld til ein person som er nemnd i tilknyting til eit anna reisemål. Også denne byen har vore herja av katastrofar, nokre av dei hadde mykje til felles, men den som råka byen for snart åtti år sidan, var av eit anna slag, og alle skilde seg frå dei som råka byen i reisemål 7. Det er lang veg frå byen til hovudstaden i landet. I luftlinje er det kortare veg til hovudstaden i det næraste grannelandet, som er ein av dei nyaste medlemmene i FN. Byen er om lag jamstor med Stavanger i folketal, og dei to byane har meir til felles enn nett det. Landet har kvinneleg statssjef.

Reisemål 9

Området er nemnt utan at namnet var nemnt i forklaringa av eit tidlegare reisemål, og det har mykje av same problema som eit anna reisemål me har vore innom. Det er eit land med ein verdsrekord som skil seg sterkt ut frå eit anna land i same verdsdelen med ein nær sagt motsett verdsrekord. Sol, vind og væte er det rikeleg av i dette landet. Landet har i underkant av ein halv million menneske av blanda avstamming og med ulike tungemål, men dei fleste ber til same guden.

Reisemål 10

På 1960-talet var dette reisemålet tidt og ofte nemnt i eit uhyre populært radioprogram. Me finn opplysningar om området langt bak i ikkje-nordiske oppslagsverk. Den noverande politiske statusen fekk området i det året då eitt av vårt aller største friidrettstalent mislykkast rett før ei så godt som sikker gullmedalje skulle hentast heim. Eit utval stoff som mellom anna pregar jula og juleførebuingane våre, har vore til både velsigning og forbanning for folk i dette området.

Reisemål 11

Me byter verdsdel. Reisemålet no er ein by som har fått namnet sitt frå ein fransk adelsmann og religiøs hovding. Denne byen toppa ei uhyggjeleg liste der Kirkenes kom på andreplassen. Området som byen er hovudstad i, har eit namn som dukkar opp i tittelen på eit klassisk verk i ein litterær sjanger som har breidd seg mykje dei siste åra. Det er òg knytt til ein spesiell symbolsk figur. Språket i landet er ein variant av eit stort språk, men her er dei fleste trufaste tilhengjarar av ein annan religion enn den som storparten av brukarane av moderspråket held seg til. Området har i si tid hatt ei nær politisk tilknyting til fleire av dei andre reisemåla i julereisa.

Reisemål 12

Denne staden har ein viss likskap med reisemål 11, om me ser stort på det. Staden hadde frå gammalt av ei administrativ felles tilknyting med utgangspunktet for påskereisa i år og fram til og med året då reisemål 10 fekk endra politisk tilknyting. Det har han framleis, men på ein annan måte. Mange av pionerane på staden kom truleg frå det opphavlege heimlandet til dei som døypte om reisemål 3. Me ser restar av opphaldsstaden deira, som dei laut forlate for eit halvt tusen år sidan. Namnet på staden er i to ledd, og siste leddet er også etternamnet til ein avdød politikar og ein forlengst avdød leiarfigur med holdningar som avveik sterkt frå politikaren.

 DÅ ØNSKJER ME DEG EI GOD JULEREISE. ROT DEG IKKJE VEKK PÅ TUREN. LUKKE TIL PÅ FERDA!

 

 

 

                                         

PÅSKEREISA 2020

 

PÅSKEREISE 2020

 

 

PÅSKEREISE

ETAPPE 1

 Fleire norske stader har dette namnet. Dei er stava heilt likt og med to ledd. Første leddet er av gresk opphav, det andre er nordisk. På ei stor og folkerik øy finst det minst tretti stader med det same namnet, men litt annleis stava,  lett tilpassa språket i landet og i to nesten like variantar. Me skal fram til ein stad i Noreg som har eit heilt anna namn, men mellom anna det til felles med den andre norske staden som var omtalt innleiingsvis, at begge har ein institusjon av nokolunde same slag, begge har folk som arbeider med framstilling av eit visst produkt som dei ikkje lagar på denne staden eller på stadene med omtalte namn, og begge stader bur det folk som ber namnet denne oppgåva omtaler.

 ***

 PÅSKEREISE

ETAPPE 2

 På denne flata  i eit dårleg steikt område i ein norsk by var  ein person  nær ved å oppnå ein stor triumf som glapp i siste liten. Men mange har lykkast, andre har gått skuffa derifrå. I nærleiken blir det unyttige til det nyttige. Folk som har det travelt, får snart viljen sin oppfylt, og folk med pengar kan lette på kontoen og fylle posane. Her er det etter det eg veit, ikkje utstyr til seglskuter, om nokon skulle tru det.

 ***

 PÅSKEREISE

ETAPPE 3

 Me kan krysse denne staden på fylkesvegen med nytt primtal som inkluderer det gamle primtalet. Når me gjorde det for ein del år sidan, var det lite å sjå. Innbyggjarane meiner at dei ikkje bur i nokon kommune. Me må ikkje late oss narre til å tru at staden har tilknyting til eit subtropisk havstykke, men staden  har hatt meir å seie for radiosendingar frå tilhøyrande lokalkontor. Island og Kina har vore inne i diskusjonar. Vegen ligg 37 moh., men før var det lett å kome til fjells.

 ***

 PÅSKEREISE

ETAPPE4

 Eit holete område med eit modalt hjelpeverb og eit skremsel eller grasbakke med eit særsyn som kan skruast av og på. No er det relativt roleg, så mange er passeleg sure. Ikkje langt unna boltrar det seg ein masse småfisk. Pengemangel er ikkje noko stort problem, og folk deromkring har god plass. Men nett her er det nesten ingen som bur.

 ***

 PÅSKEREISE

ETAPPE 5

 Me er ikkje lenger i det fylket der du kan finne dei fire første reisemåla. Denne staden eksisterer og er ikkje eit eventyrområde. Ein idrettsutøvar gjorde to svært rosverdige presentasjonar i same fylket. Han kom frå ein by som ikkje er kjend for denne idretten, og har same førenamnet som den største kjendisen på staden me skal til. Staden var forresten lenge kjend  for ein annan idrett. Stasjonsbygningen er ei arkitektonisk perle.

 ***

 PÅSKEREISE

ETAPPE 6

 Me snakkar no om ein kommune, ikkje ein fugl., og me er i same fylket som i førre etappe.  Kommunen og det nære omlandet utmerkar seg når det gjeld arkitektur og kokkekunst, men her er andre viktige høgdepunkt. Her står ei statue av ein slektning av kjendisen i etappe 6. Meir skal oss ikkje røpe.

 ***

PÅSKEREISE

ETAPPE 7

 No er me i eit nytt fylke. Dette er eit flatt, vindfullt og svært bråkete område. Trass i det har folketalet auka ein del dei siste åra. Frua har sett spor etter seg både i historia, litteraturen og kulturlandskapet. Blir ein svimmel av å bu på denne staden? Eg veit ikkje, eg har aldri vore der.

***

 PÅSKEREISE

ETAPPE 8

 I dette vegkrysset, som faktisk eksisterer, men er best kjent i fiksjonen, har Anne, eg og fleire med oss handla seg kaffimat.

 ***

PÅSKEREISE

ETAPPE 9

 Me er komne langt av garde til utlandet. Eg fotograferte ein gong ein nykomling her som har fått namnet sitt etter ein mytisk figur med karakteristiske eigenskapar som var lette å sjå på staden. Staden ligg på same breiddegraden som eit nasjonalt klenodium i eit land med historiske band til landet der dette reisemålet ligg.

***

PÅSKEREISE

ETAPPE 10

 Me er i same landet som i etappe 9. Her står ei statue av ein pioner som etter ei farefull reise hamna på denne staden. Ei liknande statue står på den staden mange meiner han kom frå. Då han kom hit, la han merke til noko som likna på det som lenge  var så karakteristisk for reisemålet i etappe 3. To viktige samkomer i førre årtusen medverka til at staden vart verdskjend.

 

PÅSKEREISA 2020. FASIT MED FORKLARINGAR

 PÅSKEREISE 2020 ETAPPE 1 

Fleire norske stader har heilt like namn med to ledd. Første leddet er av gresk opphav andre er nordisk. På ei stor og folkerik øy finst det minst tretti stader med det same namnet, men lett tilpassa språket i landet og i to nesten like variantar. Me skal fram til ein stad i Noreg, som har eit heilt anna namn, men mellom anna det til felles med den eine norske staden at begge har ein institusjon av nokolunde same slag, begge har folk som arbeider med framstilling av eit visst produkt som dei ikkje lagar på stadene med omtalte namn, og begge stader bur det folk som ber namnet denne oppgåva omtaler.

 LØYSING

 Første leddet i namnet Kyrkjebø er avleidd av gresk kyriakon. Det kan omsetjast som huset til sjefen, eller Herrens hus, for å vere litt sakral. I Storbritannia, særleg i Nordaust-England, finst det mange stader som heiter anten Kirby eller Kirkby, namn som danske og kanskje norske vikingar har etterlate seg der. Den største staden i Noreg med det namnet er Kyrkjebø i Høyanger kommune i Sogn, og der ligg det ein psykiatrisk institusjon, Tronvik. Me skal altså fram til ein annan stad der det òg ligg ein psykiatrisk institusjon. Då skal me til Valen. Sameleis som på Kyrkjebø i Høyanger bur det folk her med dette etternamnet, og på begge plassane arbeider ein del folk i aluminiumsindustrien, på Husnes eller i Høyanger.

 ***

 PÅSKEREISE ETAPPE 2 

På denne flata i eit dårleg steikt område i ein norsk by var ein person nær ved å oppnå ein stor triumf som glapp i siste liten. Men mange har lykkast, andre har gått skuffa derifrå. I nærleiken blir det unyttige til det nyttige. Folk som har det travelt, får snart viljen sin oppfylt, og folk med pengar kan lette på kontoen og fylle posane. Her er det etter det eg veit, ikkje utstyr til seglskuter, om nokon skulle tru det. 

LØYSING

 Ein fisk eller ein kotelett som er dårleg steikt (eller dårleg kokt) er truleg rå inni. Rå er òg eit ord frå seglskutespråket. I Rådalen i Bergen ligg det svære kjøpesenteret Lagunen, eit bossbrenningsanlegg som gir frå seg varme og eit veganlegg som snart opnar for snøgg trafikk til Os. I Rådalen finn me Fana Stadion, som er løysinga her. Der sprang Rune Kyrkjebø hundremeteren på krinsmeisterskapet den sommaren han fylte femten. Han låg an til å vinne, men vart forbisprungen av to konkurrentar rett før målstreken. 

***

 PÅSKEREISE ETAPPE 3

Me kan krysse denne staden på fylkesvegen med nytt primtal som inkluderer det gamle primtalet. Når me gjorde det for ein del år sidan, var det lite å sjå. Innbyggjarane meiner at dei ikkje bur i nokon kommune. Me må ikkje late oss narre til å tru at staden har tilknyting til eit subtropisk havstykke, men staden har hatt meir å seie for radiosendingar frå tilhøyrande lokalkontor. Island og Kina har vore inne i diskusjonar. Vegen ligg 37 moh., men før var det lett å kome til fjells. 

LØYSING

Fylkesveg 79 kryssar bygda, og denne vegen er del av den gamle riksveg 7, seinare fylkesveg 7. Tidlegare låg det tjukk, kvit industrirøyk langs vegen, så me såg ikkje mykje av bygda. Denne bygda ligg i Kvam herad, ein av få kommunar som insisterer på å kalle seg herad istadenfor kommune. Fisken ål har den fikse ideen at han sym heilt til Sargassohavet for å gyte. Siv Fossåskaret i NRK Hordaland er frå denne bygda, der Bjølvefossen smelteverk ligg, eit anlegg som heldt på å bli nedlagt og flytta til Island for nokre år sidan. Men det enda med kinesisk kapital og ny giv i Ålvik. Trallebana som gjekk høgt til fjells, vart bygd for å nå raskt fram når kraftanlegget skulle stellast.

*** 

PÅSKEREISE ETAPPE 4

 Eit holete område med eit modalt hjelpeverb og eit skremsel eller grasbakke med eit særsyn som kan skruast av og på. No er det relativt roleg, så mange er passeleg sure. Ikkje langt unna boltrar det seg ein masse småfisk. Pengemangel er ikkje noko stort problem, og folk deromkring har god plass. Men nett her er det nesten ingen som bur. 

LØYSING

 Ei rad tunnelar pregar vegen opp denne dalen, med hjelpeverbet Må og skremmeordet bø i namnet. Her kan me skimte Vøringsfossen, som vert nedstengd og påskrudd når det passar. Elva er nemleg regulert og går i tunnel ned til Sima kraftverk. Men i konsesjonsvilkåra heiter det at turistar skal f å sjå fossen i turistsesongen. Og det hender dessutan at dei opnar fossen når vassmagasina er fulle.Då denne oppgåva vart laga, var det hytteforbod og andre strenge reglar på grunn av koronafaren, så alle hytteeigarane oppe ved Garden og Maurset fekk seg ei ufrivillig hyttepause – desom dei var lydige. Inne i fjellet i Sima, der kraftstasjonen ligg, er det eit setjefiskanlegg som skal ta vare på fiskestammane i dei regulerte elvane. Eidfjord kommune er ein svært rik kommune og med få innbyggjarar. Her i Måbødalen bur det nesten ingen.

*** 

PÅSKEREISE ETAPPE 5 

Me er ikkje lenger i det fylket der du kan finne dei fire første reisemåla. Denne staden eksisterer og er ikkje eit eventyrområde. Ein idrettsutøvar gjorde to svært rosverdige prestasjonar i same fylket. Han kom frå ein by som ikkje er kjend for denne idretten, og har same førenamnet som den største kjendisen på staden me skal til. Staden var forresten lenge kjend for ein annan idrett. Stasjonsbygningen er ei arkitektonisk perle. LØYSING Me er i Innlandet fylke no. Første leddet i namnet til reisemålet er Alv, men namnet kjem nok ikkje frå eventyrfiguren. Kjell Storelid frå Stord fekk to sølv i OL på Lillehammer, rett bak vinnaren Koss. Skeiseløpa gjekk forresten på Hamar, som ligg i same dåverande fylke som etappemålet vårt. Men den store kjendisen her er sjølvsagt ein annan Kjell, med etternamnet Aukrust, fødd for hundre år sidan no i april. Etappemålet Alvdal var i si tid særskilt kjend for skisport. Rørosbanea kryssar bygda, og den arkitektteikna stasjonsbygningen er nyrestaurert og vakker. 

*** 

PÅSKEREISE ETAPPE 6 

Me snakkar no om ein kommune, ikkje ein fugl., og me er i same fylket som i førre etappe. Kommunen og det nære omlandet utmerkar seg når det gjeld arkitektur og kokkekunst, men her er andre viktige høgdepunkt. Her står ei statue av ein slektning av kjendisen i etappe 5. Meir skal oss ikkje røpe.

 LØYSING 

Fuglen Lom har truleg ikkje noko med kommunenamnet Lom å gjere. Me er framleis i Innlandet fylke, men hadde dette vore i fjor, hadde me kryssa ei fylkesgrense og hamna i Oppland. Arne Brimi er frå desse trakter, frå Vågå kommune nær grensa til Lom, og fleire andre storkokkar har kasta glans over bygdene, delvis i Lom kommune, delvis over grensa til Vågå. I Lom er og ein dugande bakar. Lom stavkyrkje fell godt inn i den særmerkte arkitekturen med svarte, tjørebreidde tømmerhus. Farbror til Kjell Aukrust, diktaren Olav Aukrust, er heidra med ei statue ved kyrkja. Og gløym ikkje dei høgaste høgdepunkta i landet: Galdhøpiggen og Glitretind. I Gudbrandsdalen og fleire bygder kring Døvre , både i nord og i vest, seier dei oss der andre seier vi eller me.

***

PÅSKEREISE ETAPPE 7 

No er me i eit nytt fylke. Dette er eit flatt, vindfullt og svært bråkete område. Trass i det har folketalet auka ein del dei siste åra. Frua har sett spor etter seg både i historia, litteraturen og kulturlandskapet. Blir ein svimmel av å bu på denne staden? Eg veit ikkje, eg har aldri vore der. LØYSING Ørland er vald som hovudbase for dei nye kampflya, eit maskineri som lagar eit helveta bråk når det fer til vêrs. Ute på kysten her i Trøndelag er det flatt og vindfullt, har eg høyrt. Takka vere oppbygginga av flybasen saman med ei kommunesamanslåing har folketalet auka ein god del i det siste. Fru Inger til Austråt regjerte her på femtenhundretalet, noko som mellom andre Henrik Ibsen profiterte på. Og førestavinga ør i namnet har nok ikkje noko med svimmel å gjere. 

*** 

PÅSKEREISE ETAPPE 8 

I dette vegkrysset, som faktisk eksisterer, men er best kjent i fiksjonen, har Anne, eg og fleire med oss handla seg kaffimat. «Et lite viiinerbrø' fra Størens bakeri» song Rolf Wesenlund i musikalversjonen av Bør Børson. På heimveg frå Trondheim ein gong me køyrde med bil, stansa me på Støren, fann eit bakeri som smykka seg med wienerbrød. Så tok me av frå E6 og køyrde opp Gauldalen mot Røros. Om Johan Falkberget nemnde Størens bakeri i rOmanen sin, veit eg ikkje. Tvilar på det. 

*** 

PÅSKEREISE ETAPPE 9 

Me er komne langt av garde til utlandet. Eg fotograferte ein gong ein nykomling her som har fått namnet sitt etter ein mytisk figur med karakteristiske eigenskapar som var lette å sjå på staden. Staden ligg på same breiddegraden som eit nasjonalt klenodium i eit land med historiske band til landet der dette reisemålet ligg. 

LØYSING 

I august 1964 flaug eg heim frå USA med eit islandsk fly, mellomlanda mellom anna på Keflavik og fauk vidare mot aust. Me flaug lågt over øya som året før hadde dukka opp or havet med ein eldsprutande vulkan og frisk røyk. Eg tok eit par bilete av øya gjennom vi ndauga der eg sat i flyet, og iallfall på eitt av dei kan me skimte eldmørja i vulkankrateret, men kanskje ikkje på denne kopien ovanfor. Øya vart døypt etter ein norrøn eldgud som på gammalislandsk heitte Surtur, så Surtsey er namnet. Om lag på same breiddegraden ligg Nidarosdomen. 

*** 

PÅSKEREISE ETAPPE 10 

Me er i same landet som i etappe 9. Her står ei statue av ein pioner som etter ei farefull reise hamna på denne staden. Ei liknande statue står på den staden mange meiner han kom frå. Då han kom hit, la han merke til noko som likna på det som lenge var så karakteristisk for reisemålet i etappe 3. To viktige samkomer i førre årtusen medverka til at staden vart verdskjend. 

LØYSING 

Viss du greidde 9, vert dette lett, sidan me framleis er på Island. Viss du greidde denne, men sleit med 9, vert 9 lettare når du skjønar kvar me er no. Pioneren heitte Ingolf Arnarson, han som har fått æra av å vere den første permanente innbyggjaren på øya. I bygda Rivedal ved Dalsfjorden i Sunnfjord står ei statue som er ein kopi av ei statue i Reykjavik. Rivedølene hevdar at Ingolf kom derifrå. I sogene står det at han kom frå Dalsfirđi à Fjợlum – Dalsfjorden i Fjaler. No ligg ikkje Rivedal i noverande Fjaler kommune lenger, men det gjorde bygda fram til ca. 1990. Same det, lat rivedølene få ha denne æra. Sjølv trur eg ikkje på at han og følgjet hans kom frå Rivedal, men det har ikkje noko med denne påskereisa å gjere. Då Ingolf kom nær land ved Reykjavik, såg han røyken frå varmekjelder inne på land, så då visste han kva staden skulle heite. Dampen frå kjeldene var sikkert like kvit som røyken frå Bjølvefossen smelteverk, som låg som ei tjukk skodde over Ålvik før i tida. I Reykjavik var det litt av eit toppmøte under VM i sjakk i 1972, då dei to rivalane Boris Spasskij og Robert Fischer møttest. Nokre år seinare, i 1986, møttest Ronald Reagan og Mikhail Gorbatsjov til eit minst like viktig toppmøte i same byen. 

***

JULEREISA 2020 MED LØYSINGAR

 JULEREISE 2020 MED FASIT 

Reisemål 1 

I Påskereisa, som altfor få sende løysingar på, begynte me med eit reisemål som omtalte eit stadnamn, og no skal me til eit anna land og til ein stad med om lag det same namnet, men på språket til dette landet. På denne staden står eit uferdig hus, påbegynt for mange år sidan, og her voks det opp ein konge. Landet er underleg nok ikkje EU-medlem. 

LØYSING:

Kirkjubøur på Færøyane. Kong Sverre voks opp her, er det fortalt. Det var på den tid eit bispesete. Murar av ei påbyrja kyrkje frå mellomalderen står der enno. Pussig nok står Færøyane i motsetning til Danmark formelt sett utanfor EU. 

Reisemål 2 

Me stikk innom ein by med eit namn som kan minne litt om namnet på løysinga av Reisemål 1, og som vart grunnlagd av folk som snakka om lag det same språket på den tida desse reisemåla vart grunnlagde. Eit stykke utanfor denne byen skjedde i si tid eit underleg ”forlis” og ei ufatteleg mengd skip sokk til botnar. Her døydde ein konge som vart gravlagd i den byen som då var hovudstad i landet som denne byen tilhøyrde. Men dei jordiske leivningane hans forsvann. Høglandsparken har lite med høgland og park å gjere, men har ein fin røyksmak. 

LØYSING: 

Kirkwall på Orknøyane, grunnlagt av norrøne innvandrarar i vikingtida. I havområdet utanfor, i Scapa Flow, var den tyske krigsflåten samla etter våpenkvila i 1918 i påvente av fredsavtalen i Versailles. Då det var klart at flåten skulle bli overlevert til britane, søkkte tyskarane heile flåten: 64 krigsskip gjekk til botnar ei juninatt i 1919. Kong Håkon Håkonsson døydde i Kirkwall i 1263, vart gravlagd i Bergen, men grava vart øydelagd og forsvann i reformasjonstida. Whiskydestilleriet Highland Park i Kirkwall brukar torvrøyk i maltprosessen. 

Reisemål 3 

Nytt land, ny stad: Byen har eit namn av engelsk og norrønt opphav, men hadde eit heilt anna namn ein gong. Det noverande namnet er inspirert at ein annan, mindre by i eit anna land. Denne byen er ikkje hovudstad og ligg heilt i utkanten av eit område med same namn. Yngvar Numme har sunge til ære for byen – etter litt fjas og moro.

LØYSING:

New York, grunnlagt av nederlendarar som gav byen namnet Nieuw Amsterdam. York i England kjem av gammalnordisk Jorvik. Hovudstaden i staten New York er ein liten by i innlandet med namnet Buffalo. Numme syng Frank Sinatras klassikar ”New York” i eit revynummer der han opptrer som Ny Jokke. 

Reisemål 4 

Denne byen er òg oppattkalla. Byen som har gitt inspirasjon til namnet, er kjend på grunn av ei svært from, svært modig og svært ung kvinne og ligg ved den største elva i det landet. Men me skal altså til ein annan by ved ei anna elv i eit anna land. Denne byen ligg i eit vått område og er godt kjend for lystig feitetysdagsfeiring. Han er og kjend for musikk. 

LØYSING:

 New Orleans i den dåverande franske kolonien Louisiana vart grunnlagd av franskmenn og oppkalla etter Orléans i Frankrike, ved elva Loire litt sør for Paris. Jeanne d’Arc skal som syttenåring ha ført franskmennene fram til siger over engelskmenn som hadde kringsett byen i 1429. Seinare omtalte mange henne som Jomfrua frå Orléans. New Orleans ligg ved utløpet av Mississippi og er flaumutsett. Jazz og andre spennande musikkformer har sitt utspring i eller omkring byen, fødebyen til Louis Armstrong. Den franske arven er ikkje utdøydd, og karnevalsfeiringa Mardi Gras (=feitetysdag) er lystig. 

Reisemål 5 

Ny by, nytt land. Byen ligg høgt, og breier seg meir og meir. Byen vart til på ruinane av ein av verdas vakraste byar, som vart rasert og ramponert av folk som gav han den karakteristikken eg brukte tidlegare i denne setninga. Her har ein nygift idrettsmann som seinare fekk ei særs høg stilling i heimlandet, vore på segltur, men utan å nå så høgt på resultatlista. 

LØYSING:

Mexico by, om lag 2200 m.o.h. er ein av verdas største byar. Før dei spanske conquistadorane kom og raserte byen på 1500-talet, var dette den vakre hovudstaden til aztekarane. Dåverande kronprins Harald deltok i segling i dei olympiske leikane i byen hausten 1968. Sonja og Harald gifte seg i august det året. 

Reisemål 6 

Det var ikkje ein hund han kom med, då Charles vitja dette området i si tid. Nær eit hundreår seinare slo ei gruppe nordmenn seg ned her, men vart nok slitne og skuffa etter kvart. Enno finst det visst etterkommarar av dei i området. På same linja ein heilt annan stad på jorda er dei svært redde for klimakrise. Namnet på reisemålet kan gje assosiasjonar til ei kjend suppe som eg aldri har smakt. 

LØYSING:

Galapagosøyane – dit kom Charles Darwin med skipet Beagle i 1835 og fekk mange aha-opplevingar av det særmerkte dyre- og plantelivet der. Beagle er namnet på ein engelsk harehund. På 1920-talet kom ei gruppe norske kolonistar og prøvde nybyggjarlivet på øyane, men det vart mykje motgang, og dei fleste gav opp. Ekvator kryssar øyriket. I Indiahavet kryssar ekvator Maldivane, som er eit flatt øyland der dei fryktar havstiging. Galapago tyder skjelpadde, og skjelpaddesuppe er visstnok ei delikatesse. Dessverre er havskjelpaddene på Galapagosøyane hardt utryddingstruga. 

Reisemål 7 

Også denne staden heiter noko som kan minne om namnet på reisemål 1 og 2. Namnet har det særmerket at me skriv det med ti konsonantar og to vokalar. Det er ein storby i eit land som har ord på seg for å vere ein avansert multikulturell velferdsstat. Byen har vore råka av tre fælne katastrofar i dette hundreåret, to nokså like, den tredje av eit heilt anna slag. Statssjefen i landet er ingen ungdom. 

LØYSING:

Christchurch på Sørøya i New Zealand, eit land med ei overvekt av innflyttarar frå Europa, mest engelskmenn, irar og skottar. Men urfolket maoriar er i dag godt integrerte, og mange innflyttarar frå Asia og stillehavsområdet finn seg bra til rette i landet. Derimot kom det ein australsk terrorist i fjor og utførte eit brutalt massemord på muslimar i ein moské i byen. To nifse jordskjelv råka byen for nokre år sidan. Dronning Elizabeth 2. er statssjef i landet. 

Reisemål 8 

Denne byen står i gjeld til ein person som er nemnd i tilknyting til eit anna reisemål. Også denne byen har vore herja av katastrofar, nokre av dei hadde mykje til felles, men den som råka byen for snart åtti år sidan, var av eit anna slag, og alle skilde seg frå dei som råka byen i reisemål 7. Det er lang veg frå byen til hovudstaden i landet. I luftlinje er det kortare veg til hovudstaden i det næraste grannelandet, som er ein av dei nyaste medlemmene i FN. Byen er om lag jamstor med Stavanger i folketal, og dei to byane har meir til felles enn nett det. Landet har kvinneleg statssjef. 

LØYSING:

Darwin på nordkysten av Australia er oppkalla etter Charles Darvin, sjå reisemål 6. Byen har vore ille herja av syklonar fleire gonger, og i 1942 vart byen teppebomba av japanarane. Frå Darwin til Canberra er det 3942 km langs hovudvegen, ifølgje Google Maps. Til Aust-Timor er det kortare, men då må du i båt eller fly. Det bur om lag 140 000 menneske i byen, som til liks med Stavanger er ein oljehovudstad i denne delen av Australia. Dronning Elizabeth er statssjef i dette landet òg. 

Reisemål 9

Området er nemnt utan at namnet var nemnt i forklaringa av eit tidlegare reisemål, og det har mykje av same problema som eit anna reisemål me har vore innom. Det er eit land med ein verdsrekord som skil seg sterkt ut frå eit anna land i same verdsdelen med ein nær sagt motsett verdsrekord. Sol, vind og væte er det rikeleg av i dette landet. Landet har i underkant av ein halv million menneske av blanda avstamming og med ulike tungemål, men dei fleste ber til same guden.

LØYSING:

Maldivane i det indiske havet, ved ekvator (sjå reisemål 6) har verdas lågaste snitthøgd og fryktar havstiging på grunn av klimaendringar (sjå reisemål 4), i motsetning til Nepal med verdas høgaste fjell. Innbyggjarane talar ulike tungemål fordi dei har ulikt opphav, men dei fleste må halde seg til sunni-islamsk religion. 

Reisemål 10 

På 1960-talet var dette reisemålet tidt og ofte nemnt i eit uhyre populært radioprogram. Me finn opplysningar om området langt bak i ikkje-nordiske oppslagsverk. Den noverande politiske statusen fekk området i det året då eitt av vårt aller største friidrettstalent mislykkast rett før ei så godt som sikker gullmedalje skulle hentast heim. Eit utval stoff som mellom anna pregar jula og juleførebuingane våre, har vore til både velsigning og forbanning for folk i dette området. 

LØYSING:

Zanzibar har vore velkjent for norske sjøfolk, slik det sikkert var for sjømannen som lova jenta si ein ring i Zanzibar i den svært populære slageren som var ein gjengangar i Ønskekonserten i si tid. I 1964 gjekk Zanzibar og Tanganyika saman i forbundsstaten Tanzania. Det året sette Terje Pedersen verdsrekord to gonger i spydkast. Men under oppvarminga før OL-konkurransen i Tokyo pådrog han seg ein strekk og måtte stå over. Ulike krydder har vore og er ei hovudinntektskjelde for Zanzibar, men derfor har øyane vore ettertrakta for utanlandske erobrarar. 

Reisemål 11 

Me byter verdsdel. Reisemålet no er ein by som har fått namnet sitt frå ein fransk adelsmann og religiøs hovding. Denne byen toppa ei uhyggjeleg liste der Kirkenes kom på andreplassen. Området som byen er hovudstad i, har eit namn som dukkar opp i tittelen på eit klassisk verk i ein litterær sjanger som har breidd seg mykje dei siste åra. Det er òg knytt til ei spesiell symbolsk figur. Språket i landet er ein variant av eit stort språk, men her er dei fleste trufaste tilhengjarar av ein annan religion enn den som storparten av brukarane av moderspråket held seg til. Området har i si tid hatt ei nær politisk tilknyting til fleire av dei andre reisemåla i julereisa. 

LØYSING:

Valletta, hovudstaden på Malta, er oppkalla etter franskmannen Jean de Vallette, stormeister i johanittarordenen på 1500-talet. Britisk koloni frå 1814 til 1964, ut or Samveldet i 1974. Malteserfalken av Dashiell Hammett (1930) er kåra som tidenes kriminalroman. Maltesarkrossen er eit kjent symbol frå johanittarordenen si tid. Språket er av arabisk opphav. Dei fleste maltesarar, i motsetnad til arabarar flest, er ihuga katolikkar. Dronning Elizabeth 2. har vore er eller er dronning i reisemål 2, 7, 8, 9 og 10 i tillegg til dette reisemålet. 

Reisemål 12 

Denne staden hadde ein viss likskap med reisemål 11, om me ser stort på det. Staden hadde frå gammalt av ei administrativ tilknyting i lag med utgangspunktet for påskereisa i år og fram til og med året då reisemål 10 fekk endra politisk tilknyting. Det har han framleis, men på ein annan måte. Mange av pionerane på staden kom truleg frå det opphavlege heimlandet til dei som døypte om reisemål 3. Me ser restar av opphaldsstaden deira, som dei laut forlate for eit halvt tusen år sidan. Namnet på staden er i to ledd, og siste leddet er også etternamnet til ein avdød politikar og ein forlengst avdød leiarfigur med holdningar som avveik sterkt frå politikaren. 

LØYSING:

Halsnøy kloster. Munkeordenen augustinarane grunnla klosteret på 1100-talet, truleg etter initiativ frå Erling Skakke frå Etne. Malta og Valletta står òg i historisk gjeld til ein katolsk orden, men ein som skilde seg sterkt frå augustinarane. Storparten av Halsnøy og granneøyane + Valen krins tilhøyrde Fjelberg herad før 1965. No er både Valen og øyane med i Kvinnherad kommune. Dei første augustinarmunkane kom truleg få England. Reformasjonen i 1536-37 gjorde slutt på munkevesenet. Ein del klosterruinar er framleis å sjå. Aksel Kloster frå denne bygda var ein fargerik lokalpolitikar med ein vistitt i rikspolitikken. Asbjørn Kloster frå Rogaland grunnla Det norske totalavholdsselskab. 

DÅ ØNSKJER ME DEG VELKOMEN HEIM FRÅ JULEREISA! .