LEIK MED TAL OM REGNVATN

Det er ikkje noko nytt at regnet siler ned her me bur. Stundom kjem det i ofselege fossar, så kan det drople smått og trutt ei stund, og så hender det at det er opplett nokre minutt. No i haust har det stått på og lagt grunnlag for sympatiske straumprisar utetter vinteren, noko som forresten Kvinnherad kommune og sjukeheimen på Varaldsøy lir vondt under. Kommunekassa nyt som kjent godt av vassløyse, kamp om kilowatta og skyhøge prisar.

   Bak på Bergens Tidende i dag kan me sjå at det har kome 418,4 millimeter nedbør siste tretti døgn. Lat oss gå ut frå at det har regna like friskt her heime, noko eg kjenner meg trygg på. Det vil då seie at regnvatnet i september ville ha stått nesten ein halv meter over bakken dersom det ikkje hadde runne vekk etter kvart. Det hadde rokke meg nesten til knea. No slepp me den slags. Det tydelegaste resultatet av nedbørsmengdene er at eg lyt ause båten både tidt, ofte og mykje.

   Så har kalkulatoren og eg i fellesskap gjort nokre utrekningar: På kvar kvadratmeter har det då regna 418,4 liter. Lat oss seie at hustaket vårt dekkjer ei flate på om lag 100 kvadratmeter.  Huset har ikkje fullt så stor grunnflate, men gløym ikkje takutstikkarane. Då har taket teke imot 100 x 418,4 liter, altså 41 840 liter. Desse vassmengdene har for det meste vorte slukte av dei stakkars takrennene våre, som altså har svelgt unna over førti tonn vatn og leidd ned i grunnen, og som truleg deretter har sleppt mesteparten ut i Høylandsundet.

   No kunne me kanskje i teorien ha samla opp alt septemberregnet som me vart velsigna med over eigedommen vår på knappe sju hundre kvadratmeter. Då hadde me hatt – og no rundar eg av – 40 000 liter gonger 7 = 280 000 liter. Eller 280 tonn vatn denne månaden. Viss me hadde hatt 28 titonns tankbilar, kunne me ha gøymt dette vatnet på lager ei stund framover. Eller grave oss ein brønn, ti meter brei, ti meter lang og 2,8 meter djup.  

   Men vatn er ei ryr vare. Me har vassmålar nede i kjellaren, og han viser at me brukar rundt rekna 150 kubikk på eit år. Det vert 411 liter i døgnet i gjennomsnitt. Då er me tilbake på den regnmengda som har dropla ned på kvar einaste kvadratmeter i Bergen – og sikkert i Valo – i september. Og det vatnet eg fantaserte om å ha i den digre brønnen, ville ha rokke til oss her i huset i knappe to år. 

   No har eg ikkje rekna med det regnet som kjem i dei andre månadene i året. Det får vere måte på statistikkføring. Kalkulatoren går seg varm av den slags.

VESTLANDET FRÅ BØMLO TIL FLORØ

Kanskje hang det eit slikt kart i skulestova viss du gjekk på folkeskulen i femtiåra? Slik var det i klasserommet vår på Flekke skule i mi tid. Skal tru om dette var medverkande til å låse hovudramma om livet mitt: Fødd og oppvaksen i Sunnfjord (om ikkje nett i Florø), og busett mesteparten av det vaksne livet i Sunnhordland (men ikkje på Bømlo, rett nok). Og her i Sunnhordland har det stort sett gått greitt. Eg likar Ragnvald Vaage, og sunnhordlendingane likar Jakob Sande.
   Eg vert stundom mistenkt for å vere sogning, og det reagerer eg instinktivt på. Negativt, vel å merke. Nett som om det skulle vere noka skam. Rasjonelle grunnar til denne identitetsfanatismen finst ikkje. Skulle eg som sunnfjording ha meir til felles med andre sunnfjordingar enn med til dømes sogningar? Eg bør jo minne meg sjølv på at det berre er halvanna mil frå barndomsheimen min til sognegrensa. Men til sunnfjordingane i Bremanger eller indre Jølster er og var det ein uendeleg avstand.
   Her i Sunnhordland har dei litt av dei same tvangstankane om identitet, men ikkje så reindyrka som i Sogn og Fjordane. Tvert om er det mange sunnhordlendingar som ikkje vil vere sunnhordlendingar, men til dømes hardingar. Dette gjeld i utprega grad folk i og innanfor Rosendal. Problemet deira er at desse bygdene aldri har vore administrativt knytt til Hardanger. Men det er kanskje mentaliteten som gjer dei til hardingar? Eg som framleis er sunnfjording forstår ikkje noko av det.
   I dette ustrukturerte tankespinnet mitt har eg ikkje nemnt den skarpe motsetnaden mellom den såkalla indre og den såkalla ytre luten i Kvinnherad. Eg veit ikkje kvar grensa går, og det er sterkt delte meiningar om den saka. Det er like vanskeleg å sjå grensa når du køyrer bil til Rosendal, som for ubåtkapteinen Harald Heide Steen jr. å sjå den norske territorialgrensa.
   I alle fall kan me som bur på kyststripa mellom Bømlo og Florø einast om at me er vestlendingar. Også dette omgrepet er upresist. Er nordmøringane vestlendingar eller ein slags trønderar? For hundre år sidan rakk Vestlandet agderkysten rundt heilt til grensa mot Telemark, og ei avis i Arendal heitte Vestlandske Tidende heilt fram til 1960-åra, då ho skifte namn til Sørklandske Tidende. Namnebytet hjelpte ikkje; få år seinare gjekk ho inn.
   No er det nok færre og færre som bryr seg så fælt om ein vert kalla vestlending, sogning eller kva det no er. I somme land vil dei helst ikkje snakke om kvar dei kjem ifrå. Me er dei me er, same kvar me kjem frå. Eller kanskje sogningen Einar Førde hadde rett: Me er alle sunnfjordingar for Vårherre.

VEGBYGGING OG FORSTÅSEGPÅARAR I NRK

Det med vegbygging har ikkje engasjert meg så svært. Men eg er ikkje stort annleis enn folk flest som held i eit ratt: Eg likar at vegen er god og passeleg bein og brei, og at eg kjem fram etter planen. Elles er eg ikkje av dei som mislikar å ta ei ferje i ny og ne. No er det heldigvis slik at dei ferjene me tek, går såpass ofte at det ikkje er noka katastrofe om me svingar ned til ferjeleiet og ser at ferja legg frå land.
   Dette lange, ulenkjelege landet vårt, Furet værbidt over Vandet, kostar vegbyggjarane ein del hovudbry. Me som bur eit stykke frå storbyane, vil òg ha vegar å køyre på. Difor har folk trumfa gjennom nokre prosjekt som kostar pengar, men som ikkje nett ligg i bein linje mellom dei største byane i landet. Ikkje alle likar det. I går slo dei stort opp at ein forståsegpåar frå USA kritiserte norsk vegbygging fordi styresmaktene her i landet mellom anna tek distriktsomsyn og opnar for Jondalstunnell, Hardangerbru og Dalsfjordbru. Det ville ha vore meir lønsamt å byggje ut vegane mellom storbyane, slo han fast. Det kan godt hende, det. Mest lønsamt hadde det vel vore å flytte alle nordmenn til Massachusetts, for der er det allereie bra med vegar, og me hadde spart oss for bru- og tunnelbygging her til lands.
   Vestlandsrevyen gav ei rimeleg balansert framstilling og sleppte til ordføraren i Fjaler med eit velformulert forsvar for brua over Dalsfjorden. Dagsrevyen nøgde seg med å gjere narr av dette og andre distriktsprosjekt og kutta ut innlegg som viste andre nyansar enn den reine nytteverdien for dei som ferdast mellom dei større byane.
   No er det ikkje slik at denne bloggskrivaren når så langt ut med skriveria sine, men det gjer likevel godt å sleppe fram nokre sure oppstøyt iblant.
 
 
 

PÅ FORBRYTARJAKT

Eg var i gravferd i går. Ein gammal og god kamerat frå tida i Bondeungdomslaget i Bergen var gått bort. Magne Ro, yngst i ein syskenflokk på 12, vart 84 år.

Magne var ein ordens kar, og heldt greie på korleis ein burde føre seg og korleis ting og tang skulle ordnast og ha sin faste plass. Såleis sytte han for å måle ”jenterom” og ”guterom” på dørene til dei to store romma med seks dobbeltsenger på utferdsstaden Selsvik, han tykte lite om at sedløysa no var i ferd med å breie seg ved at ungdommen  fann på å blande seg nattestider på tvers av kjønn….

Magne, Kåre, Kirsten og Annbjørg på Kaffistova.

Ein måndag ettermiddag i februar 1970 hende det noko spanande: Eg hadde som vanleg ete middag på Kaffistova på Torget, og Magne Ro og eg gjekk derifrå i lag.Då me kom rett rundt hjørnet der kafe ”Dovre” var den gongen, kom ein gammal mann farande ut på fortauet og bad oss komme og hjelpe, det var to mann som bråka oppe på kafeen. Me følgde med han, og der kom to typar ut i gangen. Han gamle mannen sa at dei hadde tatt kassen, og at me måtte følgje etter dei.

Me så gjorde, og rundt hjørnet bad me ein drosjesjåfør som stod der om å varsle politiet. Då trudde eg at dei hadde foke på oss, men det gjorde dei no ikkje, og me følgde etter dei eit lite stykke bak. Den eine hadde ei Colaflaske som han truga oss med, ”dersom me ikkje kom oss vekk så….” Så skildest dei,  eg følgde etter den eine og Magne etter den andre, og bak oss eit par jenter i tenåra.

Etter ein samanstøyt i Kong Oscarsgate, heldt eg meg noko lenger bak, og miste han i eit smau noko seinare. Så ringde eg politiet frå isbaren ”Snorre” i Fensal, og måtte møte på stasjonen. Han karen Magne hadde halde auga med, hadde dei teke, men han sa berre at han ikkje kjende  han som han hadde vore saman med. Dei andre involverte – jentene og kafestyrarinna var og der, ranarane hadde truga henne med Colaflaska og teke 150 kroner or kassa.

Så var det gjennomgang i fotoregistret, og biltur med politiet kring i sentrum for å sjå etter karen som dei no hadde fått mistanke til, utan at me såg han. Men i avisa dagen etter var det nemnt at dei hadde funne han.

Ei spanande oppleving for den fredsæle Magne og for meg, og som rann meg i hug no etter gravferda.

Magne var glad i fjellet. Her i "Middagsholo", Voss - Påsken 1971.

EIT FØRTIÅRSMINNE: 25. SEPTEMBER

Me budde på Studentbyen Natland. Eg dreiv på med mellomfaget mitt i norsk. Anne hadde meir enn nok med den livsglade sonen vår på tre år. Me var unge, glade og optimistiske. Men me var nokså skeptiske til den påemna medlemskapen i EEC - eller EF - eller EU, som det heiter no. Nærsagt alle med makt og posisjonar i landet talte varmt for at me skulle melde oss inn. Bratteli-regjeringa til Arbeidarpartiet, leiarskapen i LO, NHO (eller NAF, som det heitte då), tunge finansinstitusjonar og kapitalinteresser, nesten alle dagsaviser utanom Dagbladet, og jamvel eit overveldande fleirtal av våre folkevalde på Stortinget. For ordens skuld hadde tinget opna for ei rådgjevande folkerøysting. Det skulle dei ikkje ha gjort, viste det seg. Mange angra på at dei lét uansvarlege kvensomhelstarar røyste i ei så alvorleg sak.
   Anne og eg rusla i Sædalen denne fine haustdagen med småguten vår mellom oss, røysta NEI og tasla oss heim att. Me trassa råda frå det veletablerte Noreg, me tok ein sjanse, men me var nokså sikre på at me hadde valt rett. Stemninga på Studentbyen var i overveldande grad på vår side.
   Om kvelden sette me oss ved radioen og høyrde på oppteljinga. Litt før klokka tolv var NRK-folka bra sikre i si sak: Då viste dei opptalde røystene eit klart ja-fleirtal. Fleire storbyar hadde røysta for. I Oslo var om lag 2/3 av røystene ja-røyster. Den svært konservative hovudstadsavisa Morgenbladet tok sjansen på at resultatet skulle halde seg og slo gledestrålande opp over heile framsida: Det ble ja-flertall! Avisa måtte vere klar på trykkeriet ved midnatt.
   Så kom resultata frå distrikts-Noreg tikkande inn. Eit rungande NEI, NEI, NEI ljoma frå alle fylke frå og med Sogn og Fjordane og nordover. Det same skjedde med Rogaland og Hordaland utanom Stavanger og Bergen. Nokre austlandsfylke slo òg følgje med nei-bølgja. Somme kommunar nordpå hadde nesten nitti prosent nei-røyster.
   Dagen etter trefte eg mange medstudentar nede på Sydneshaugen som var svært trøytte etter vakenatta (og kanskje litt feiring), men lukkeleg gjekk og gratulerte kvarandre med 53,5 % nei til norsk medlemskap i EF.
   Me står framleis utanfor EU saman med stormaktene Island, Liechtenstein og Sveits som dei einaste stabukkane i Vest-Europa. Ja til EU har dårlege vilkår i dette søkkrike landet. Men det er knapt noko medlemsland som er meir servile overfor EU-regelverk og forordningar. Det framtids-Noreg som nei-folka drøymde om, vart det truleg lite av. Men slik er no denne hersens freamtida, ho lèt seg ikkje styre. Ikkje eingong av folkerøystingar.

                                         
 
 
 
 

FEM FRANSKE BLAD. 5: DEN (UT)DANNA FRANSKMANNEN

Franskmennene har ikkje ord på seg for å vere venlege mot turistar. I alle fall ikkje i Paris. Det er både fortent og ufortent. Det kan godt hende at dei vert leie av sjølvgode nordmenn eller amerikanarar av og til. Paris er vel dessutan ein av dei mest besøkte stadene i verda, her kjem det gu'veit kor mange millionar turistar kvart år. Ikkje rart at mange parisarar vert dritleie. Jau, eg har høyrt historier om arrogante og firkanta franske tenestefolk, fortalt av truverdige menneske som jamvel kan språket deira.
   Me laut dra heim litt før planen, og me skulle såleis køyre til Paris og levere leigebilen på Orly ein dag før me etter planen og leigekontrakten skulle ha levert han i Nice. Eg balte fælt med å få tak i folk på Europcar, og til slutt lukkast det meg å få snakke med ei dame som på ei skurrande telefonlinje ymta om at dette bytet burde gå bra. Eg var likevel ikkje heilt trygg. Kva ville funksjonæren på Orly seie? Vart det mykje styr, ekstra formalitetar, dyrt? Eg førebudde meg på kva eg skulle seie, og kva slags franske ord eg burde bruke.
   Den siste mila inn til flyplassen gjekk dessutan fru Garmin litt av skaftet. Ho dirigerte oss hit og dit, ombestemte seg og rekalkulerte. Men fram kom me, inn i ein kjellar der Europcar tok imot utleigde bilar. Der dukka det ein ung herre opp, og eg prøvde å bere fram ærendet mitt: "Me har eit problem, eigentleg skulle me ha levert denne bilen i Nice i morgon, men ..." "Problem?" undra gallaren seg. "Det er vel ikkje noko problem, bilen er her, resten fiksar eg, alt i orden!" Eg bukka og takka, og skulle til å lempe ut koffertane. "Vent litt," sa han. "Kvar skal de ta flyet frå?"  Me var på Orly Vest, og flyet vårt skulle gå frå Orly Sør. Då han høyrde det, ba han oss setje oss inn i bilen. "Eg køyrer dykk bort der, så klart, det er så baskje å kome seg bort på Sør med bagasje!" Nesten mållause kom me oss på plass, og fyren køyrde dei få hundre meterane det var. Undervegs fekk eg fram nokre ord om kor takksame me var for det. "Ingen grunn til det, eg gjer berre jobben min." "Service?" sa eg. "Nei, utdanning," svarte han.
   Han skyssa oss nesten til døra på terminalen, og då me var på veg inn med sakene våre, kom han springande etter med solbrillene mine, som eg hadde leita etter ein time tidlegare.
    Han var ikkje berre utdanna. Han var danna.
 

FEM FRANSKE BLAD. 4: GUDLAUS KYRKJEGJENGAR

                                               Mellomalderkatedralen i Auxerre    

                                                                                       

For mange år sidan var eg i Bergen på gjennomreise og rusla i bakgatene ved Korskirken. Borte ved eit hjørne stod det ein litt gusten kar og vinka på meg. Jaja, bomsar har eg treft før i denne byen, tenkte eg, dei er ikkje farlege. Men denne fyren presenterte seg som journalist i den kristne avisa Dagen, som held til like borte i gata. Han gjennomførte ein liten enquete og ville vite om eg gjekk ofte i kyrkja. ”Nei, det gjer eg ikkje,” sa eg, og han ville vite kvifor. ”Eg er ikkje nok religiøs,” sa eg. Så tok han bilete og ville vite kva eg heitte. Men då han høyrde namnet Kyrkjebø, lo han friskt og slo ein vits om ein fråhaldsmann som heitte Skålevik.

   Det eg gløymde i farten, var at eg går svært ofte i kyrkjer når eg er ute og fer, om ikkje nett for å høyre på presten. Nei, eg beundrar og høgaktar arkitektur og inventarkunsten i gamle kyrkjer. Og den sommaren hadde eg vore innom mange kyrkjer: Steinkyrkja i Kinsarvik, Røroskyrkja, Nidarosdomen, mellomalderkyrkja på Stiklestad og Lom stavkyrkje.

   Eg har ikkje tal på kor mange katedralar eg har vore innom på turane våre i Frankrike. Først går eg rundt og skodar dei utvendes, så går eg inn og lèt blikket lyfte seg opp under dei høge kvelva eller mot glasmåleria. Mest gleder eg meg over dei gotiske meisterverka, og kan ikkje anna enn undre meg over steinhoggararbeidet, murmeistrane og dei uendelege detaljane som var mogleg mange hundre år før maskinalderen. Gigantiske dimensjonar. Glasmåleri, skulpturar, bogar og spir …

   Det vart nokre katedralar på frankriketuren i år òg. Den staselegaste var den i Auxerre.

Men så må eg få presentere katedralen i Évry, rett sør for Paris. Han er ikkje meir enn vel tjue år gammal og passar godt inn i eit arkitektonisk landskap frå vår eiga tid. Évry er rett og slett ein ny og hypermoderne by med plan og estetikk.

   Turen innom denne byen hadde eg godt av, eg som helst slepar meg rundt i smaua i mellomalderstroka i gamle franske byar.

   

FEM FRANSKE BLAD. 3: NYESLOTTET TIL PAVEN

                           Restane av nyeslottet til paven frå 1300-talet.

I folkeskuletida mi i Flekke tok læraren vår tak i hjartesaka si og skipa eit barnefråhaldslag. Me samlast i skulehuset enkelte sundagar, høyrde på læraren som forkynte alkoholens forbanningar, og så hadde me nokre leikar og kosa oss i lag. Han var ikkje glad i Frankrike. "Tenkje seg til," tordna han, "dei tvingar oss til å kjøpe vin i byte mot den fine fisken me sel dei!" Og for å skildre kor gale det stod til der nede, la han til: "Hadde franskmennene produsert mat på all den jorda dei brukar til vindyrking, kunne dei ha brødfødd heile Europa!"
   Eg deler langt på veg den skepsisen han hadde til alkoholmisbruk, men dette med matproduksjon på vinmarkene er eg i tvil om. Mange av dei beste vinhagane er bratte skråningar der ein skurdtreskjar aldri kunne ha utført jobben sin. Og så ser me at vinrankar ofte er  planta på steingrunn - bokstaveleg talt. Dei greier seg godt i urder og gamle elveleie der eit steinlag ligg i overflata og samlar varme, så druene modnast snøggare og betre. Her hadde ikkje kornet hatt mykje til vokstervilkår, mens vinstokken sender røtene sine fleire meter ned i grunnen og finn væte om enn sommaren er gloheit og turr.

Her er me altså like ved nyeslottet til paven og saumfer druerankane, tjuvsmakar på frukta og nyt utsikta. Gradestokken nede i byen viste godt over tretti grader den 7. september. No må eg forklare litt: Châteauneuf-du-Pape er mest kjend for ein særs utsøkt vin. Ikkje minst flaskene er vene, med litt ekstra utsmykking, om du ser etter neste gong du smit innpå polet og spanderer på deg ei slik. Så er det namnet på ein liten landsby med vel to tusen innbyggjarar. Og oppe på ein kolle i landsbyen finn me altså restane av nyeslottet til paven - Châteauneuf-du-Pape.
   På trettenhundretalet fann paven ut at Roma var for utriveleg, så han ville heller bu i Avignon, ved elva Rhône i dagens Frankrike. Oppe i åsane dyrka dei ein utsøkt vin som han la sin elsk på. Han drog vekslar på sin formue og sin autoritet for å stimulere utviklinga av denne geskjeften. Og så bygde han eit sommarpalass der oppe - Châteauneuf-du-Pape. Eg fattar ikkje kva mon han såg i å bu her oppe sommarstid, han som hadde slik ein nydeleg heim nede ved elva i Avignon nokre få mil lenger sør. Der kunne han gå rett ut stovedøra og lauge i elva om han ville. Her oppe hadde han utsikt, men langt til badestranda. Ikkje rart at pavane seinare i hundreåret gav opp heile prosjektet, flytte derifrå og lèt nyeslottet forfalle.
   Men vinbøndene gløymde ikkje kunsten å dyrke og produsere ein av dei mest omtykte vinane i heile verda.

FEM FRANSKE BLAD. 2: BURGUND OG BURGUNDARAR

Dersom du vil kjøpe ein burgundar, får du ei flaske vin. Raud eller kvit. Slik var det ikkje for seksten hundre år sidan. Eg vil tru at dei burgundarane som kom stormande innover grensene til Romarriket ikkje var oppflaska på denne drykken. Dei var germanarar og kom frå Tyskland før Tyskland heitte Tyskland. Burgund har ei svært komplisert historie, og eg skal ikkje gjenfortelje den. I dag er det ein region i Frankrike, og på heimespråket heiter han Bourgogne.
   Dette var andre turen vår i landsdelen. Her er dei krye av maten og vinen sin. Sniglar er ein av spesialitetane. Sosekjøt er ein annan, men då heiter det Bœuf Bourguignon og er kokt i ein god skvett raudvin, burgundvin, sjølvsagt. Men det er i grunnen sosekjøt.

 
Ikkje sei det til nokon, men me var på drueslang ute på landsbygda i Burgund. Nett det hadde eg gledd meg til. Dei små, blåraude Pinot Noir-druene var svært lekre, aromatiske og søte. Ikkje rart at dei burgundiske germanarane slo seg ned her. Så trur eg at dei ikkje greidde å ete alle bæra, men laga saft av resten. Så gjæra safta for dei, og gjerrige som dei var, slo dei ikkje ut den utskjemde drykken, men svelgde han ned, den òg. Men sans for butikk hadde dei, og no sel dei mesteparten av stoffet til andre franskmenn og andre land.
   Eg har lese meg til at dei dyrkar ein god del solbær her òg, men me såg ikkje ein einaste solbærbusk på turen. Derimot smakte me på ein annan burgundisk spesialitet: kir. Det er rett og slett kvitvin med ein liten skvett solbærlikør oppi. Det hender at me serverer noko liknande til gjester her heime, for me har bra med solbær i hagen og saftar ein slump kvart år. Burgundarane ville nok ikkje ha godkjent produktet, for me brukar rett og slett av safta vår istadenfor likør. Smaken og fargen vert likevel nokså patent, og me seier at det er kir. Viss me tek utgangspunkt i sprudlevin, vert det kir royal - kongeleg kir.
   Eg må undre meg litt meir over desse burgundarane som kom over Rhinen og snakka noko som likna urnordisk. Lærde folk trur at dei kan ha hatt sitt opphav i Skandinavia og henta namnet sitt frå Bornholm, som kan ha heitt noko slikt som Burgundarholmr i gamle dagar. Frå Bornholm var ikkje vegen lang til Polen og Tyskland, og så kan dei ha flytta seg sørover og enda opp mellom vinrankene i Gallia. No er eg ikkje lenger  historielærar og kan dikte fritt utan å tenkje på min faglege integritet. Difor vil eg lansere teorien om at dei kom frå Kvinnherad. Trøytte og leie av det kommunale bråket om økonomsk misere, med krangel, innsparingar og nedlegging av sjukeheimar og skular, har dei vandra ut med Borgundøy som siste mellomstasjon på vegen mot sør. Og når dei så vart spurde kvar dei kom frå, sa dei at dei kom frå Borgundøy og var burgundarar. Dei skjemdest av å fortelje at dei var kvinnheringar.
   Høyrest ikkje dette sannsynleg ut?
 
 

FEM FRANSKE BLAD. 1: WENN JEMAND EINE REISE TUT ...

„Wenn jemand eine Reise tut, so kann er was erzählen,“ syng tyskarane i ei vise. Men det var før  i tida. No reiser alle folk alltid, og ingen er lenger opptekne av å sjå bilete og høyre på skildringar frå andre sine ferder. Til det er me vortne altfor vekkskjemte med eigne reiseeventyr. I alle fall til Frankrike, som ligg for nær og er nesten som eit granneland å rekne. Hadde det no endå vore Swaziland eller Turkmenistan. Elles er det få som vil høyre på lange utgreiingar om opplevingar frå turar.
   Då var det annleis den gongen Goethe la ut på Italia-reisa si - ja, han reiste på nett den same datoen som me, den 3. september - og skreiv ei tjukk bok med reiseskildringar. Rett nok var han vekke i to år, og det var på slutten av syttenhundretalet, så han hadde ikkje med seg GPS-navigator og dreiv heller ikkje med blogging. Men boka vart populær.

   Jamvel om reiseskildringar frå Europa har gåttt av moten, har eg tenkt å bla opp med fem bloggar om Frankrike, sidan me nyleg var innom dette landet. Viss eg er flink, kjem det eitt blad om dagen denne veka. Då veit du om lag kor lenge du kan halde deg unna ”Tankar om no og då”, viss du helst vil sleppe slike reiseinntrykk.

   Når du set deg inn i ein bil og skal køyre i ukjent lende, er det fleire løysingar for å kome fram. Du kan til dømes studere karta nøye, late sidedama di sitje med ymse kart på fanget, og så prøver ein i fellesskap etter fattige evner å kombinere skilt- og kartlesing. På det viset har me tråkla oss gjennom store delar av Vest-Europa dei siste tjue åra. Det har gått strålande, jamvel om me stundom har hamna på ville vegar for ei kort stund. 

   Dei siste turane har me brukt ein navigator som kallar seg Garmin, eller Fru Garmin, som me kallar dama som med myndig røyst snakkar. (Henne har eg presentert før i ein blogg, berre klikk!) Så då me trilla ut frå Orly med leigebil, kopla me henne på med det same. Ho vart svært forvirra, for det var lenge sidan ho hadde vore i Frankrike. Så mens ho tenkte og rekna, laut me berre køyre anten til venstre eller til høgre ut frå flyplassen. Det var overskya nett då, så me vart ikkje kloke på kva som var sør og nord. Det viste seg at me valde feil då me køyrde til venstre. Skiltinga var ikkje mykje å verte klok på, men me skjønte at me nærma oss den indre bykjerna då Fru Garmin omsider fann ut av stoda og geleida oss i ein stor boge søraustover.

   Me hadde bedt frua om å unngå bomvegar og motorvegar på vår ferd til Chablis. Ho gjorde sitt beste. Såleis fekk me oppleve at det kryr av smale og svingete vegar også nede på det europeiske kontinentet. Det gjekk i kryss og krok gjennom eit svært landleg landskap. Me var innom ei mengd små landsbyar og gardstun, me penetrerte skogar og ålte oss framom lange mais- og solsikkeåkrar, me såg på kvite kyr og beitande sauer. Berre nokre mil utanfor eit byområde med nær elleve millionar menneske.

   Fru Garmin gjorde sitt beste, men det hende at ho ville ha meg til å køyre inn i innkøyring forbode-felt når me var innom ein landsby. Eg tilgav henne og brukte hovudet. Det fanst alltid ein utveg.

   Og så opna dei seg, druemarkene ved den vesle byen Chablis. Eit hovudformål med turen var nettopp dette: Oppleve druehagane i innhaustingstida, og kanskje smake både på råstoffet og det ferdige produktet.

   I Chablis gjorde fru Garmin ein flott jobb; ho førte oss trygt fram til hotellet der me hadde reservert husrom for natta. Der fekk me òg smake på Chablis-vin.

VIDAR THEISEN OG EG

Ein gong i tida brukte eg eit år av livet mitt for å tene landet, som dei sa, på Bodø flystasjon. Det var ikkje særleg frivillig, men eg gjorde vel det beste ut av det.
   Første halve året hadde eg ansvar for å halde greie på ymse tilhøve ved alle flyplassane i Nord-Noreg, og opplyse om det var noko som ikkje var heilt i orden. Nei, eg for ikkje rundt og sjekka, eg innhenta opplysningar frå fjernskrivaren, redigerte i hop det som var av interesse og rapporterte til militærflygarane. Produktet heitte NOTAM, og tydde Notice to Airmen, ei av dei uendeleg mange forkortingane i militærspråket.
   Kvar morgon klokka åtte var det briefing på møterommet oppe i andre etasje på Ops'en (ny forkorting, for operasjonsrommet.) Alle flygarar som skulle opp i lufta om dagen, sat sessa i salen, pluss nokre sjefar, deriblant til vanleg stasjonssjefen. Eg orienterte, peikte på kartet og forklarte. Det tok vel fem minutt, kanskje ti.
   Men før eg slapp til, var det ein stillferdig kar i gråblå lagerfrakk som fekk ordet. Han var sivilist og jobba på "metten" i Bodø. Den saktmodige mannen orienterte om vêret i landsdelen, noko som flygarane var svært interesserte i. Sjølv om meteorologen og eg treftest så å seie kvar yrkedag i eit halvt år, vart me ikkje særleg kjende med kvarandre. Nokre kvardagslege ord fall det kanskje.
   Fleire år seinare dukka han brått opp på fjernsynsskjermen, og resten veit me. I går døydde Vidar Theisen.