UNYTTIG LATIN

I serien min om bortkasta innsats på unyttig lærdom er turen komen til latin. Her har eg solid støtte i klassisk norsk litteratur. Alexander Kielland tok nærmast livet av ein sympatisk ung mann for å prove at latinen var livsfarleg: "Mensa rotunda," svarede lille Marius og døde. (Romanen Gift, kap. 7.)
   Eg gav meg i kast med filologistudiet hausten 1965, og opplevde at første året stort sett skulle gå til nokre førebuande fag: filosofihistorie, psykologi, logikk, fonetikk, språkvitskap og latin. Me prøvde å bille oss inn at alt dette var hyggjeleg og nyttig, og me deklinerte og konjugerte etter fattige evner. Kvart einaste jævla verb kunne finnast i om lag 140 ulike former. Og dette ettertrakta verbet dukka ofte ikkje opp før mot slutten av setninga. At romarane var eit utspekulert og vondskapsfullt herskarfolk, er velkjent. Og språket dei tok med seg og prakka på dei undertrykte folka, var ein svært utspekulert torturreiskap. Ikkje berre det, på same vis som arvesynda har det heimsøkt mange generasjonar i ettertid, berre endå verre enn omtalte synd, som kun skulle gå i tre-fire ættledd. Jamvel me, opp i det høge og frie Nord, som slapp åket frå romarane, laut kjempe med språket deira om ein ville opp og fram.
   Eg var nett akkurat så gammal at eg ikkje slapp unna, men kort tid etter min eksamen, avskaffa dei den obligatoriske latinen for filologar. Dei som styrte på haugen, oppdaga brått kor unyttig og bortkasta denne kunnskapen var.
   Så kunne eg nok seie med Per degn at eg ikkje ville unnvere latinkunnskapane mine for nokon pris. Det er berre det at mesteparten har hamna i den ovtjukke gløymeboka, saman med store mengder av alt det andre eg har prøvd å lese eller lytte meg til fram gjennom åra.
   Eg hadde ein inspirerande, flink lærar på begynnarkurset i latin. Han begynte kvar førelesing med eit latinsk ordtak. Somme av dei var både festlege og tankevekkjande. Oportet nos omnia nescire. (Hugsar eg rett no?) Då eg var heime på juleferie og snakka om mine nyvunne latinkunnskapar med døme frå slike ordtak, vart bror Arne interessert. Han delte lærarrom med soknepresten, som likte å slå om seg med ymse sitat, gjerne på latin. "Eg må lære nokre slike så eg kan dupere presten," sa han. Til dømes ordtaket som eg nett har sitert.
   Det er rimeleg at me ikkje veit alt.