Så er haustferien nesten over. Me fekk nokre bra dagar i Bekkjarvik, med såpass godvêr at Tore fekk måla ferdig sørveggen, eg fekk skore ferdig, montert og måla nokre lister, Anne og eg fekk georginene or jorda, vedaladet inn i kjellaren og dei nedrivne fjølene frå den nyfiksa veggen på SIM. I det heile eit produktivt opphald.
Faktisk har me sett sola i dag òg. Men det er ikkje til å snakke vekk at hausten er her, og at vinteren står for døra. I går var det den fjortande oktober, første vinterdagen og tid for å vende primstaven.
Forresten hadde mamma vore 95 år i går om ho hadde levd. Men det gjer ho ikkje. Ikkje ho, ikkje papen, ikkje onklane våre, ikkje storebroren.
Det er haust, og det går mot vinter.
lørdag 15. oktober 2011
onsdag 5. oktober 2011
BRANNØVING
Endå ein episode frå den militære karrieren min. Eg hamna i Bodø, sat på Obsen, eit kontor like ved flystripa, snakka i telefonar og formidla kontakt mellom ulike instansar som hadde med militærflyginga å gjere. Såleis var det ikkje så farleg om eg var begynt å verte nærsynt. Eg slapp å skyte, såg det eg skulle, og å høyre fly som tok av frå stripa eit steinkast frå husveggen, var iallfall ikkje vanskeleg.
Dette var midt under den kalde krigen, og mykje av dei papira me hadde oppe i nevane, var meir eller mindre hemmelege. Men alt skulle ikkje arkiverast, og utanfor obsbygget, rett ved den smale grasstripa som kanta flystripa, stod der ein omn. Ein nokså vanleg omn, i og for seg, ikkje heilt ulik dei som finst i vanlege møblerte heimar. Der kunne me brenne papir som ikkje skulle gøymast.
Ein vindfull dag tidleg på våren (alle dagane i Bodø var vindfulle) skulle eg brenne ein haug med papir. Eg stappa i, og fekk knapt plass til alt i omnen, så eg stod der og mata i fleire omgangar . Dermed fauk det då ut ein logande papirbit som låg i graset og slong eit par sekund, og før fanden hadde fått på seg broka, tok det fyr i det visna fjorgamle graset. Eg sprang og trakka, trakka og trippa, men når det slokna ein stad, tok det fyr ein annan stad.
Den gode sersjanten som var på vakt med meg denne vindfulle vårdagen, hadde sett det heile og ringde til brannkorpset på Bodø flystasjon, endå han heldt på å le seg forderva då han såg kva eg dreiv med. Brannkorpset kom i ein fart og fekk avliva grasbrannen min. Kva meinte dei om dette? Jau, dei sat no som regel på ræva og var glade for at dei fekk rykkje ut og gjere nytte for seg for ein gongs skuld.
Om det utpå våren vart grønt og frodig på den avsvidde bota, fekk eg ikkje oppleve, for eg dimma til påske.
Dette var midt under den kalde krigen, og mykje av dei papira me hadde oppe i nevane, var meir eller mindre hemmelege. Men alt skulle ikkje arkiverast, og utanfor obsbygget, rett ved den smale grasstripa som kanta flystripa, stod der ein omn. Ein nokså vanleg omn, i og for seg, ikkje heilt ulik dei som finst i vanlege møblerte heimar. Der kunne me brenne papir som ikkje skulle gøymast.
Ein vindfull dag tidleg på våren (alle dagane i Bodø var vindfulle) skulle eg brenne ein haug med papir. Eg stappa i, og fekk knapt plass til alt i omnen, så eg stod der og mata i fleire omgangar . Dermed fauk det då ut ein logande papirbit som låg i graset og slong eit par sekund, og før fanden hadde fått på seg broka, tok det fyr i det visna fjorgamle graset. Eg sprang og trakka, trakka og trippa, men når det slokna ein stad, tok det fyr ein annan stad.
Den gode sersjanten som var på vakt med meg denne vindfulle vårdagen, hadde sett det heile og ringde til brannkorpset på Bodø flystasjon, endå han heldt på å le seg forderva då han såg kva eg dreiv med. Brannkorpset kom i ein fart og fekk avliva grasbrannen min. Kva meinte dei om dette? Jau, dei sat no som regel på ræva og var glade for at dei fekk rykkje ut og gjere nytte for seg for ein gongs skuld.
Om det utpå våren vart grønt og frodig på den avsvidde bota, fekk eg ikkje oppleve, for eg dimma til påske.
tirsdag 4. oktober 2011
MARSJMERKET
Sidan eg i går var innom min militære karriere og innsatsen på rekruttskulen i Stjørdalen, kan eg halde fram litt til i det sporet. Som seg hør og bør skulle me ta marsjmerket. Eg trur me gjekk tre mil og måtte greie det på under fire og ein halv time. Me hadde børse og ryggsekk, og til saman skulle oppakninga vege 11 kilo, om eg ikkje tek feil. Sjølvsagt skulle me gå i full uniform og med vanlege militærstøvlar.
Dagen før hadde troppssjefen ei lita samlingssund med oss, gav oss gode råd og svarte på spørsmål. Eg spurde om det var lov å jogge litt inn iblant. "Dæ spøssmåle hi æ itj hørt!" sa han først. Men så la han til: "Æ ve sei det slik: Viss dokk sjer beffal i nærheita, så må dokk marsjer. Men viss dæ itj'æ no beffal å sjå, må dokk bare spring som faen!"
Gode greier. Eg veksla mellom å gå og å småjogge (ja, ikkje viss det var befal å sjå, då marsjerte eg som ein hane.) Det var ein tidleg vårdag, vegen opp gjennom Stjørdalen var tøya, vêret var greitt, ikkje for varmt, ikkje for kaldt, så det var ein fin spasertur. Litt småjogging løyste opp musklane og gav betre framdrift. Tida greidde eg med glans, og det gjorde dei fleste. Eg fekk det ufortente merket, men selde det litt seinare.
På oppstillinga neste morgon heldt korporalen på å le seg forderva. Somme gjekk tvikrokete, andre halta, enkelte gjekk som på line eller føta seg med musesteg. Eit par av troppskameratane mine hadde gått sine tre mil, men rusla bedageleg og kom i mål ei god stund etter maksimumstida. Etter nokre dagar vart dei køyrde tre mil opp gjennom Stjørdalen og laut gå om att. Ikkje då heller greidde dei tida, eller dei brydde seg ikkje om å greie henne.
Viss nokon spør om eg greidde marsjmerket, dreg eg litt på det når eg svarar tjaaa...
Dagen før hadde troppssjefen ei lita samlingssund med oss, gav oss gode råd og svarte på spørsmål. Eg spurde om det var lov å jogge litt inn iblant. "Dæ spøssmåle hi æ itj hørt!" sa han først. Men så la han til: "Æ ve sei det slik: Viss dokk sjer beffal i nærheita, så må dokk marsjer. Men viss dæ itj'æ no beffal å sjå, må dokk bare spring som faen!"
Gode greier. Eg veksla mellom å gå og å småjogge (ja, ikkje viss det var befal å sjå, då marsjerte eg som ein hane.) Det var ein tidleg vårdag, vegen opp gjennom Stjørdalen var tøya, vêret var greitt, ikkje for varmt, ikkje for kaldt, så det var ein fin spasertur. Litt småjogging løyste opp musklane og gav betre framdrift. Tida greidde eg med glans, og det gjorde dei fleste. Eg fekk det ufortente merket, men selde det litt seinare.
På oppstillinga neste morgon heldt korporalen på å le seg forderva. Somme gjekk tvikrokete, andre halta, enkelte gjekk som på line eller føta seg med musesteg. Eit par av troppskameratane mine hadde gått sine tre mil, men rusla bedageleg og kom i mål ei god stund etter maksimumstida. Etter nokre dagar vart dei køyrde tre mil opp gjennom Stjørdalen og laut gå om att. Ikkje då heller greidde dei tida, eller dei brydde seg ikkje om å greie henne.
Viss nokon spør om eg greidde marsjmerket, dreg eg litt på det når eg svarar tjaaa...
mandag 3. oktober 2011
NÆRSYN OG KLARSYN
Eg tek tak i skytinga mi som eg skreiv om i går. Og som sagt, nokon skyttar av høg klasse vart eg ikkje.
På rekruttskulen i Trøndelag ein grå vinterdag i 1970 skulle det skytast til skyttarmerket, trur eg. Langt, langt der framme, tre hundre meter frå standplassen, skimta eg skivene. Der eg låg og prøvde å sikte, kunne eg verken fatte og begripe at nokon kunne treffe ein slik blink. Det var med nauda eg såg skiva, og den svarte flekken i midten sveiv som ei grå skodde for augo mine. Å få han vakkert plassert i midten av siktet var rådlaust. Rett nok var det ein grå vinterdag, men likevel...Eg klemde av som eg skulle, og kva resultatet vart, hugsar eg ikkje. Noko skyttarmerke vart det iallfall ikkje. Stort betre gjekk det ikkje på andre skyteprøver. Feltløp var ei kjekk øving, litt ulike disiplinar som løypetid, avstandsmåling og kva det no var. Men så var det skytinga då...
Noko seinare hadde me ein legetest. Dokteren kunne då fortelje meg at eg var nærsynt. Frå nærsyn til klarsyn: Då skjønte eg mysteriet med å treffe blinkar langt vekke. Eg forstod òg at det hadde sine årsaker at eg stundom sleit med å lese tekstinga på fjernsynet når eg sat eit stykke bak i kantina. Eller på kino.
Sommaren etter at eg dimma, var eg utstyrt med mine første briller. Men det er ikkje så frykteleg heft, berre eg finn dei når eg treng dei. Det er vanskeleg å leite etter briller når du går utan briller, om du forstår.
Eg trur likevel at eg heller vil ha mitt nærsyn enn å vere langsynt, slik dei fleste gamle gubbar er. Når eg sit (eller ligg) og les, tek eg gjerne brillene av meg. På nært hald ser eg normalt. Det har hendt seg at ein jamaldring og eg har lese oppslag på skulen og fått folk til å flire når eg tek av meg brillene mens den andre tek fram og set på seg brillene sine.
Så mitt grunnsyn er at det er betre med klårsyn og gangsyn enn med sneversyn, anten du strevar med nærsyn eller langsyn. Og du kan godt ha brukbart oppsyn så lenge du ikkje treng tilsyn eller skal på fjernsyn.
På rekruttskulen i Trøndelag ein grå vinterdag i 1970 skulle det skytast til skyttarmerket, trur eg. Langt, langt der framme, tre hundre meter frå standplassen, skimta eg skivene. Der eg låg og prøvde å sikte, kunne eg verken fatte og begripe at nokon kunne treffe ein slik blink. Det var med nauda eg såg skiva, og den svarte flekken i midten sveiv som ei grå skodde for augo mine. Å få han vakkert plassert i midten av siktet var rådlaust. Rett nok var det ein grå vinterdag, men likevel...Eg klemde av som eg skulle, og kva resultatet vart, hugsar eg ikkje. Noko skyttarmerke vart det iallfall ikkje. Stort betre gjekk det ikkje på andre skyteprøver. Feltløp var ei kjekk øving, litt ulike disiplinar som løypetid, avstandsmåling og kva det no var. Men så var det skytinga då...
Noko seinare hadde me ein legetest. Dokteren kunne då fortelje meg at eg var nærsynt. Frå nærsyn til klarsyn: Då skjønte eg mysteriet med å treffe blinkar langt vekke. Eg forstod òg at det hadde sine årsaker at eg stundom sleit med å lese tekstinga på fjernsynet når eg sat eit stykke bak i kantina. Eller på kino.
Sommaren etter at eg dimma, var eg utstyrt med mine første briller. Men det er ikkje så frykteleg heft, berre eg finn dei når eg treng dei. Det er vanskeleg å leite etter briller når du går utan briller, om du forstår.
Eg trur likevel at eg heller vil ha mitt nærsyn enn å vere langsynt, slik dei fleste gamle gubbar er. Når eg sit (eller ligg) og les, tek eg gjerne brillene av meg. På nært hald ser eg normalt. Det har hendt seg at ein jamaldring og eg har lese oppslag på skulen og fått folk til å flire når eg tek av meg brillene mens den andre tek fram og set på seg brillene sine.
Så mitt grunnsyn er at det er betre med klårsyn og gangsyn enn med sneversyn, anten du strevar med nærsyn eller langsyn. Og du kan godt ha brukbart oppsyn så lenge du ikkje treng tilsyn eller skal på fjernsyn.
søndag 2. oktober 2011
JAKTTID OG JEGERPRØVE
Eg kan ikkje skryte på meg særleg røynsle frå jakt. Det einaste måtte vere då eg prøvde - med magert resultat - å ta røysekattar i felle. Men ein gong var eg med og skaut til jegerprøva.
Eg slumpa til å vere heime i Flekke ein dag på seinsommaren då flekkekarane var samla oppe på bøen vår og skulle sikre seg dette nødvendige papiret på at dei kunne skyte hjort utpå hausten. Det var før militærtenesta mi, eg var nok tidleg i tjueåra. Forsvaret hanka meg inn midt i studietida.
Den gongen var opplegget til jegerprøva enkelt: skyting på skive med hundre meters hald. Tre prøveskot først, så ein serie med seks skot. Fekk du 48 poeng eller meir, var prøva bestått. Ikkje så frykteleg strenge krav, du laut ha åttarar i snitt.
Det gjekk så ymse, somme greidde seg med glans, andre sleit litt. Så var det min tur. Eg hadde knapt vore borti ei børse før, langt mindre skote på blink. Første prøvskot. Det steig opp ei sky av jord attmed skiva, og rett etter gjekk anvisarstaven att og fram over skiva som ein omsnudd pendel. Bom. Andre prøveskot. Endå meir jordsprut, ny bom. Tredje prøveskot like eins. Eldstebror Arne, som hadde tent fedrelandet i brigaden i Nord-Noreg, prøvde seg med eit par gode råd. Papen, gammal konkurranseskyttar med sølvskeier og pokalar på heidersplassar i heimen, trippa nervøst og skamfull på vegner av yngste sonen og familieæra. Eg orsaka meg med at eg knapt hadde skote før. "He'kje du? Da va løye. Teke du trykkpunkt?" Heisann, det var noko eg ikkje hadde tenkt på. For endå mindre røynde skyttarar: Når du skal dra av eit skot, skal du først sikte, så dra avtrekkjaren litt inn til du kjenner motstand, så finsiktar du og dreg av. Moderne fotoapparat har ei liknande innretning.
Så var det alvor, no skulle eg sende av garde seks skot utan avbrot. Eg sikta, tok trykkpunkt, skaut, lada og skaut, lada og skaut. Seks gonger.
Papen turka sveitten og var budd på det verste. Eldstebror Arne ville knapt vedstå seg slektskapen. No skulle serien anvisast. Der kom det først ein seksar. Så to åttarar. "No kjeme vel bommane tenkj'eg," sa papen. Dei brukte å markere bomskota til slutt. I staden kom det tre niarar! 49 poeng og greidd prøve med litt margin.
Papen stråla av lukke og passa på at alle som var der, fekk med seg den glade bodskapen. Jamvel storebror nikka anerkjennande. Men dei to, konkurranseskyttaren (hadde vore) og eks-brigadesoldaten feila begge. Så dei laut vel ta ein ny runde, anten same dagen eller ein dag seinare. Det var dei og ikkje eg som skulle på jakt.
Så ei tilståing: Seinare i livet, det vil seie i militær førstegongsteneste og i mangeårig heimevernsteneste framstod eg som ein elendig skyttar. Å ta skyttarmerke var eit håplaust prosjekt.
Men eg gøymde lenge på papiret eg fekk etter debutsalvene.
Eg slumpa til å vere heime i Flekke ein dag på seinsommaren då flekkekarane var samla oppe på bøen vår og skulle sikre seg dette nødvendige papiret på at dei kunne skyte hjort utpå hausten. Det var før militærtenesta mi, eg var nok tidleg i tjueåra. Forsvaret hanka meg inn midt i studietida.
Den gongen var opplegget til jegerprøva enkelt: skyting på skive med hundre meters hald. Tre prøveskot først, så ein serie med seks skot. Fekk du 48 poeng eller meir, var prøva bestått. Ikkje så frykteleg strenge krav, du laut ha åttarar i snitt.
Det gjekk så ymse, somme greidde seg med glans, andre sleit litt. Så var det min tur. Eg hadde knapt vore borti ei børse før, langt mindre skote på blink. Første prøvskot. Det steig opp ei sky av jord attmed skiva, og rett etter gjekk anvisarstaven att og fram over skiva som ein omsnudd pendel. Bom. Andre prøveskot. Endå meir jordsprut, ny bom. Tredje prøveskot like eins. Eldstebror Arne, som hadde tent fedrelandet i brigaden i Nord-Noreg, prøvde seg med eit par gode råd. Papen, gammal konkurranseskyttar med sølvskeier og pokalar på heidersplassar i heimen, trippa nervøst og skamfull på vegner av yngste sonen og familieæra. Eg orsaka meg med at eg knapt hadde skote før. "He'kje du? Da va løye. Teke du trykkpunkt?" Heisann, det var noko eg ikkje hadde tenkt på. For endå mindre røynde skyttarar: Når du skal dra av eit skot, skal du først sikte, så dra avtrekkjaren litt inn til du kjenner motstand, så finsiktar du og dreg av. Moderne fotoapparat har ei liknande innretning.
Så var det alvor, no skulle eg sende av garde seks skot utan avbrot. Eg sikta, tok trykkpunkt, skaut, lada og skaut, lada og skaut. Seks gonger.
Papen turka sveitten og var budd på det verste. Eldstebror Arne ville knapt vedstå seg slektskapen. No skulle serien anvisast. Der kom det først ein seksar. Så to åttarar. "No kjeme vel bommane tenkj'eg," sa papen. Dei brukte å markere bomskota til slutt. I staden kom det tre niarar! 49 poeng og greidd prøve med litt margin.
Papen stråla av lukke og passa på at alle som var der, fekk med seg den glade bodskapen. Jamvel storebror nikka anerkjennande. Men dei to, konkurranseskyttaren (hadde vore) og eks-brigadesoldaten feila begge. Så dei laut vel ta ein ny runde, anten same dagen eller ein dag seinare. Det var dei og ikkje eg som skulle på jakt.
Så ei tilståing: Seinare i livet, det vil seie i militær førstegongsteneste og i mangeårig heimevernsteneste framstod eg som ein elendig skyttar. Å ta skyttarmerke var eit håplaust prosjekt.
Men eg gøymde lenge på papiret eg fekk etter debutsalvene.
Abonner på:
Innlegg (Atom)