TRONDHEIMSHELG

Torsdag kveld drog Anne og eg til Trondheim. Rune foreslo at me kunne kome denne helga; Britt Kristin var vekkreist nokre dagar, og faren i huset hadde ikkje noko imot at me kom og tok eit tak med dei to små. Så hadde Hannah femtenårsdag sundag, og me rakk såvidt å ta del i den feiringa også. Men mest var me med Sigurd og Frida, tre og fem år. Og så var me med dei to eldste sønene våre. Vegard var to turar til Lade, men Hannah trefte me ikkje før sundag føremiddag, for ho hadde det for travelt med vener og klassekameratar.

I går kveld var me tilbake på Vestlandet, men for ut til Bekkjarvik i går og hadde sundagskveld der. No er me heime og inne i kvardagen att.

S 330

Bilen til Arnebror er ikkje mykje å skryte av lenger, så eg tenkte det kunne høve å syne fram den første bilen hans, han som hadde ein strålande Skoda Octavia i 1965 og nokre år utetter. Som du kan sjå, vekte bilen åtgaum både for geiter og flekkingar.

DAGANE GÅR

... og det er ei veke sidan eg skreiv noko. Denne gongen kjem det lite nytt frå barndom og oppvekst. Veka har vore innhaldsrik, ho. Det kom melding om at storebror Arne hadde køyrt seg utfor vegen i Våtedalen og skamfare seg. Det var sjokkerande for oss alle, ikkje minst for han sjølv, vil eg tru. Men no er kallen plåstra og smurd på Haukeland sjukehus, såpass at han kjem nok opp att på resten. Men vert bilen aldri meir spurd?

Torsdag hadde Anne bursdag, og me feira med lutefisk til middags og sjokoladekake og kaffigjester utpå ettermiddagen. No kunne eg nett nemne at det var førtito år sidan første gongen eg var med og feira dagen hennar, og det var ein mykje rundare dag enn i år, men jenta var ikkje så rund som no.

Eg har vant meg så godt til med å vere pensjonist om måndagane dei siste par åra. I morgon skal eg ha nokre ekstratimar, og det merkast på sundagsfreden. No kjenner eg korleis eg har hatt det i alle dei åra med skuleførebuing sundags kvelden. Jaja, neste måndag har eg atter fri, heldigvis.

I HEGGEN

Den store, vakre heggen som stod i tunet vårt i Flekke, er ikkje stor, vakker og ruvande lenger. Han innbaud til klyving, og det var råd å hengje opp disser i han. Om våren var han ei duftbombe, og så lenge me hadde ein hegg bak gamlestova, kom det bra med beiske svarte bær på han og.

Ein gong i tida var eg så liten at det ikkje var så lett å kome seg opp med eiga hjelp. Difor hjelpte bror Steinar til, men ein gong hadde han kameratar på besøk, så han stakk av mens eg sat godt plassert oppe i heggen. Til avskil sa han: "No kan du sitje der til mamma kjem att og har mjelka kyrne, og dei er så langt vekke at ho sikkert ikkje kjem att før i morgon!" Så der sat eg ei stund, heilt til Jørgina kom og hjelpte meg ned. Eg kan ikkje hugse at eg var spesielt uroleg over situasjonen, eg sat no trygt og godt der eg sat. Dei nedste greinene på heggen var tjukke og gode å sitje på.

Men så kunne syster Liv i femtiårsfeiringa si fortelje at eg hadde gjort noko liknande med henne: Hjelpt henne opp i heggen og stukke av. Og det var mykje styggare gjort enn det Steinar gjorde, for eg var så mykje større enn henne.

Og dagen etter at eg skreiv dette, fekk eg eit bilete frå Steinar som antyder kvar me sat. Spør Eva og Janne om dei kom seg ned!

STOREBROREN

Det kom for meg at eg har servert bilete av mange i slekta, men ikkje av Arne. Derfor gjer eg det hermed godt att og viser korleis han såg ut på telttur i 1965 og var frukostsvolten.

GAMLE BILETE

Eg vart så oppi haua over å få sjå dei gamle lysbileta som bror Steinar har skanna at eg lenge har ønskt meg eit liknande apparat. No har eg lånt skanneren til kollega Lars og er i full gang. Det tek minst eit par minutt for kvart bilete, så ein skal vere tolmodig. I tillegg må enkelte av dei gamle diasa pussast og klyppast litt. Alt vert ikkje like pent. Mange gamle lysbilete er tekne med nokså primitivt utstyr og er dessutan prega av alder og slitasje, nett som me. Nei, ikkje misforstå, eg meinte det siste, ikkje at me er laga med primitivt utstyr, langt ifrå. Eg kjøpte eit svært enkelt og rimeleg fotoapparat i Amerika i 1964 , men begynte ikkje å ta lysbilete før i påska 65. Dei bileta finn du på nettet. Litt seinare kjøpte eg framvisar. Det var eit populært innslag i ymse samanhengar; Steinar og eg hadde mellom anna eit multimedieshow i påska 1966 i ungdomshuset med lyd og bilete frå bryllaupet til Magnhild og Arne. Så kjøpte Steinar fotoapparat og vart ein ivrig lysbiletfotograf, han og. No er det ikkje mykje tradisjonell framvising av desse bileta. Faktisk funkar den gamle framvisaren min på eit vis enno. Men framtida ligg nok i denne teknikken eg no held på med. Ein smakebit kjem på denne sida utpå dagen.

REGNBOGEBARNET

Endeleg, på dagen trettiseks år sidan, skulle me få det barnet me hadde venta så lenge på, og Rune skulle verte storebror. Det var laurdag, første året mitt i lærarjobb og siste året med skule om laurdagar. Eg fekk melding på skulen om at fødselen var nær, og viss eg nådde fram, skulle eg få vere til stades. Heldigvis hadde eg fri dei to siste timane og rakk båten frå Sunde klokka eitt. Det hadde vore eit drittsurt haustvêr med vind og sludd, surt og kaldt. Men nett då båten gjekk ut frå Sunde, rivna skydekket litt, det kom eit glimt av sol og ein strålande regnboge. Klokka var ti over eitt.

Då eg kom til kai i Bergen i halv tre-tida, ringde eg Kvinneklinikken. Då var fødselen over, me hadde fått ein gut klokka ti over eitt. Eg tok buss og kom meg på plass der den lukkelege mora låg og mol med eit lite, nydeleg nor i ei lita seng attmed. Ho kunne fortelje at ho og hadde sett regnbogen nett då fødselen nesten var over.

Rune var i Bekkjarvik, og han fekk telefon frå meg og. Eg måtte ringje nabohuset, og etter praten kom han tilbake til bestemora si og dei andre og fortalde: "No veit eg ka me sa få. Ein bror. Og forresten er han alt komen!"

Lillebjørn Nilsen har ei nydeleg vise som han har stole frå Pete Seeger. "Barn av regnbuen" vart ein av favorittsongane til Vegard før han kunne snakke reint. " ... si det til alle barna, si det til hver far og mor. Dette er vår siste sjanse til å dele et håp og en jord ..."

NESTEN SANNDRØYMD?

Ei natt i barndomen heime i Flekke drøymde eg at dampen sende ut ei litt merkeleg, sår uling frå fløyta då han kom inn fjorden og skulle leggje til kai. Eg sprang opp på Storehaugen, og derifrå kunne eg sjå bort på bryggja. Og der seig dampen til kaia, men ikkje før han var komen på plass, så sokk han med akterstamnen først og baugen i vêret.

Kort tid etter draumen, kanskje neste dag, kjem dampen. Eg kvepp då eg høyrer den same såre ulinga som den eg hadde drøymt, og eg spring opp på Storehaugen. Der kjem dampen sakte sigande til kaia. Atla, Sandøy eller kva for ein båt det no var som gjekk på Dalsfjorden den dagen. Alt såg ut som i draumen. Men denne gongen sokk han ikkje.

AMERIKASYKJA?

Då eg kom heim att etter seks veker i Amaerika i august 1964, var eg frisk og sprek. Litt trøtt etter reisa og tidsforskjellen, kanskje. Det var håslått, og papen var glad for å få litt hjelp eit par dagar før eg drog til Radøy og lærarjobben eg skulle ha dette skuleåret. Bror Steinar hadde teke på seg å starte opp for meg til eg var på plass etter amerikaturen.

Men i siloen gjekk det trått. Eg kjende meg heilt utsliten og møyr i skrotten. Papen meinte det ville gå over når eg vart van med norsk døgnrytme, det var berre å stå på. Det gjekk ikkje over, så eg tok og mælte feberen. Godt over 39! Det var ikkje tvil, eg var låk. Så siloarbeidet vart avlyst, lærarjobben laut vente nokre dagar, Steinar tente meir pengar, og eg låg og vreid meg på divanen med sveittetokter og verk i alle lemmer.

Etterpå var det fleire i bygda som fekk influensa, mellom anna dei på Ilkjen. Eg hadde jo vore ut der same dagen som eg kom heim. Då eg kom til tuns der, kom bestefaren meg i møte med eit stort glis og helste på engelsk. Men så smitta eg vel heile husstanden då. Tante Målfrid lét om at "da va ei kjøla sykje Reidar'n kom heim med frå Amerika." Om smitten kom derifrå eller frå ei eller anna kjelde i Flugfélag Íslands, Stavanger eller på Flaggruta, er ikkje godt å vite.

OKTOBERREVOLUSJONEN

I dag er det 92 år sidan Lenin og bolsjevikpartiet hans reiv til seg makta i det kaotiske Russland.

For to år sidan var eg og Anne på ekskursjon i Oslo med samfunnskunnskapselevene mine. Eg hadde fått overtalt ein litt gretten Hans Wilhelm Steinfeldt til å møte oss i NRK med eit lite foredrag. Han kom, og begynte med å setje dei kvasse augo sine i elevflokken: "Vet dere hvilken dag det er i dag?" Men han svarte sjølv før nokon fekk sukk for seg: "Det er nittiårsdagen for oktoberrevolusjonen i Russland. Men vet dere hvorfor oktoberrevolusjonen kom i november?" Straks vende han det buskute blikket frå elevane mot Anne og meg: "Vet lektorene det?" "Nja, eg veit ikkje korfor det skulle skje akkurat i november," sa eg. "Det va ikkje dé eg mente," brølte han. "Hva er grun'n til at man kaller det oktoberrevolusjonen når den faktisk kom i novemberrr!" "Å ja, det veit eg, saktens," sa eg. "Ja, så si det då!" "Det har med forskjellen på den julianske og den gregorianske kalenderen," kunne eg opplyse. Han gav meg rett utan begeistring, men straks etter kom han med ei ny uttesting. Truleg kom dette spørsmålet i tilknyting til det han hadde valt som hovudpoenget i foredraget sitt: Velferdsstaten og NRK. Me treng ein lisensfinansiert og reklamefri allmennkringkastar; det er eit nødvendig gode i velferdsstaten vår. "Men eg snakket én gang med en lektor som påsto at Gerhardsen var opphavsmannen til velferdsstaten, og det é helt feil. Vet du hvem det var?" Han såg morskt på meg. "Å, det var no vel Otto von Bismarck, det," meinte eg. Heldigvis var det dette som var fasiten til Steinfeldt. Deretter snakka han engasjert om NRK, om å vere utanriksmedarbeidar og andre emne han kom over ved bruk av innfallsmetoden. På slutten tok han tak i elevane og slo fast at det venta dei hardt arbeid og tøffe studium. Men under den tøffe maska var han faktisk venleg og vittig. Elevane var svært begeistra.

Russarane var seint ute med å gå over til den gregorianske kalenderen, derfor var det den 25. oktober i Russland den dagen Lenin gjorde statskupp. I vårt land sletta dei dagane frå og med 19. februar og ut månaden i året 1700. Og neste heile hundreår vart ikkje skotår før i år 2000. Det året hugsar me.

INFLUENSA

Dette er ein sjukdom eg ikkje har hatt på lange tider. I desse dagar er det stort sett det dei skriv om i avisene, snakkar om i fjernsyn og radio og har som samtaleemne i bygd og by kringom heile verda, er det likt til. Av ymse grunnar var eg til Husnes i dag og tok vaksinen mot svineinfluensa. Litt halvhuga møtte eg opp litt før ni på helsestasjonen. Men det var for så vidt hyggjeleg, fekk snakke ein del med folk eg ikkje treffer så ofte, og som venta i lag med meg. Det var ein stor flokk som stilte seg i kø om morgonen. Hadde eg kome eit par timar seinare, hadde eg sloppe det. Først laut me stå i det vide og breie og vente på å verte registrerte og få betalt, så sat me til me vart oppropte, og etter sprøyta sat me tjue minutt før me fekk gå heim. Mest truleg ville eg ha gått klar pandemien utan vaksine, så gammal som eg er og i si tid offer for Asiasykja. Den hadde eg, så vidt eg hugsar. Men eg hugsar ikkje noko meir, verken kor sjuk eg var, kva tid det var eller om heile familien låg og verkte. Var det i 1958, tru? Eg har fire gamle sjuande sans-dagbøker, frå 56, 58, 60 og 67. I boka frå 58 står det så godt som ingen ting. Tullebukk, som hadde fått seg sjuande sans og ikkje skreiv meir enn han har gjort. Nokre opplagde opplysningar finn eg, til dømes kva tid dei aller næraste i familen hadde bursdag. Det behøvde eg ikkje ha nedskrive. Då kunne eg heller ha lege og skrive om sykja, lite i stand til å gjere noko anna, som eg sikkert var. Og då kunne denne bloggen ha bydd på eit par interessante glytt tilbake i tida.