ATOMTRUGSMÅLET

Det er tjuefem år sidan Tsjernobyl-katastrofen i dag. 27. april 1986 hende det, men det gjekk dagar og veker før alvoret sokk inn i oss her oppe i det fredelege Norden. Me fekk ein alvorleg støkk, og minne frå dei første par tiåra etter krigen dukka opp att. Då var det eit vanvittig kappløp mellom amerikanarar og sovjetarar om kven som kunne fyre av den frekkaste og sterkaste atombomba. Me som har felles grense med det tidlegare Sovjet, var mest opptekne av deira bomber oppe i nord ved Novaja Zemblja. Og det var ikkje småting: For femti år sidan small det ei sovjetisk gigantbombe på 50 megatonn. Talet sa oss lite, men me hadde sett bilete og lese skildringar av katastrofen Hiroshima, då byen vart utsletta av ei bombe på "berre" om lag 15 kilotonn. Og både amerikanarar og russarar leika seg med prøvesmell i atmosfæren heilt til dei begynte å skjemmast og avtalte å avgrense seg til underjordiske prøvesmell, kva no det er for noko.
   I mellomtida var det norske politikarar langt inn i Arbeidarpartiet som meinte at når russarane hadde våpen, måtte me stå saman med amerikanarane og tillate atomvåpen på norsk jord og. Det vart det ikkje noko av, heldigvis. Andre har ivra sterkt for atomkraftutbyging. Det er slett ikkje det same som våpen, men i aller verste fall kan resultatet av uhell minne om bomba. Stakkars japanarane, dei einaste som har vorte ramma av atomvåpen i krig, fekk seg meir enn ein støkk etter jordskjelvet og tsunamien.  Atomkraftverka lek. Det er ikkje berre ein storsmell som er farleg. I Japan dukkar det framleis opp offer for strålinga etter bombene i 1945. Nær Tsjernobyl vert framleis folk helselause på grunn av hendingane våren 1986. Men då me var i Paris i vår, tenkte eg mens eg stod i dusjen at no nyt du godt av varme frå atomkraft, Reidar!
   Norske forståsegpåarar for tjuefem år sidan gav råd som sprikte i alle retningar. Helsedirektør Mork sa eine dagen at me kunne slappe heilt av. Få dagar etter viste målingar somme stader i landet radioaktive verdiar som låg høgt over faregrensa. I Japan var ekspertane svært tilbakehaldne med åtvaringar no i vår.
   Men no strålar sola dag etter dag over ein annan eksplosjon: Vårblomane, struttande grøn plen, den skinande blå fjorden like nedanfor huset vårt, morell- og plommeblomane, den nye rabarbraen som me smakte på i dag. Best å ikkje tenkje på dei usynlege strålane ein kan verte utsett for.