Eg sit og rettar historieprøver og er på det viset midt inne i ei slik stode som eg skildra for to dagar sidan. Men som eg skreiv, retting og blogging skal ikkje vare lenger enn til midnatt, maksimum.
Det handlar mellom anna om koloniseringa av Amerika for fem hundre år sidan. Elevane skriv om likt og ulikt. Somme skriv om lag som når eg ein hende gong kjem til eit overdådig kaldtbord, eg plukkar på måfå litt her, litt der, og før eg veit av det, er eg mett og ferdig. Då ser eg kanskje både ein og to retter som eg absolutt skulle ha forska ut.
Men dei fleste elevane har lagt merke til dei grimme herjingane til dei spanske conquistadorane, til dømes då dei fekk has på aztekarhovdingen Mochtezuma og øydela den overdådig vakre hovudstaden som låg der Mexico by voks fram etter kvart.
Indianarane hadde ein skikk og eit nytingsmiddel som var ukjent for europearane. Dei drog til seg røyk frå eit innturka bladverk, ein røyk med ei særprega lukt og ein tiltalande smak. Dei neste hundreåra anla europearane tobakksplantasjar over uendelege vidder i både den gamle og den nye verda. Industrien produserte millionar av snadder og milliardar av sigarettar og skubba på forbruket med utspekulert reklame. ("Ja, nå røker også jeg Teddy, alle manns venn.")
Sidan klokka nærmar seg midnatt, får eg kome til konklusjonane. Ettrer kvart vart det meir og meir tydeleg at millionar av menneske pådrog seg sjukdom og død takka vere den fredsæle indianarvara. Folketapet i indianarlanda på femtenhundretalet var skremmande stort på grunn av den europeiske invasjonen. Kanskje førti-femti millionar. Men somme granskarar seier at det har døydd fleire menneske av tobakk kring om i verda berre dei siste hundre åra.
Mochtezumas hemn.
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar