LA DERNIÈRE CLASSE

Eg sit og ser på elevane mine i fransk som har den siste heildagsprøva før eksamen, det som me i vår tid kalla for tentamen. Ikkje berre det: Eg er i ferd med å avvikle den siste heildagsprøva i lærarkarrieren min. Ungdommane sit no her og skriv, og nokre av jentene sutrar over at det er så kaldt i rommet. Begge vaktmeistrane våre er ute og rek, og alt er så automatisert at eg kan ikkje hjelpe dei. Jamvel om eg likar å skru.
   At elevane no sit og har si siste storprøve i fransk, trur eg ikkje dei tek så tungt. For ei veke sidan kom me heim frå Paris etter ein femdagars skuletur - orsak: ekskursjon - for både desse og ein del andre tredjeklassingar. To fransklærarar, begge med fruer, og ein formgjevingslærar var med og styrte ståket og synte omsorg for dei tjueto elevane. Me dreiv dei hardt om dagane, så om kvelden stupte dei utmødde til køys. På det viset slapp me sitje oppe halve natta med hjartebank for villfarne norske ungdommar. Vêret i Paris var svært heimsleg, regn, vind og åtte-ti grader. Det òg var bestilt; det vart ikkje så freistande for ungdommane å promenere på Pigalle og Montmartre på kveldstid. Me budde berre eit par hundre meter frå Moulin Rouge.
   Han som sit og skriv blogg, kjenner ikkje mykje vemod over at det (etter alt å dømme) er den siste heildagsprøva. Men tankane går til Daudets forteljing La dernière classe som stod i  alle franskbøker i gamle dagar. Kort sagt handla det om den siste timen med franskundervisning på ein skule i  Alsace etter at prøyssarane hadde erobra landsdelen i 1871 og innførte tysk som det einaste skulespråket. Halve bygda var samla i klasserommet, og stemninga var tung. At dette var eit gammalt tysk område der folk flest hadde og har tysk som talespråk, var ikkje vektlagt i forteljinga til Daudet. Sjølv var han frå Sør-Frankrike. Franskmennene hadde grabba til seg Alsace på sekstenhundretalet. Eg trur ikkje dei spurde om lov. Men det gjorde ikkje prøyssarane heller i 1870-71.
   Derimot har to fransklærarar, Karl Johan og eg, spurt om lov til å pensjonere oss til ferien. Og me skal ikkje kalle inn halve bygda til siste fransktimen.