BASTILLEN

Eg skreiv i går at me hadde tenkt ut to programpostar i Paris, men no har eg talt ein gong til og funne ut at det var tre. Utanom kanalturen var me på to museum som me ikkje har vitja tidlegare. Eg skal ikkje skrive om dei, men om noko me ikkje såg. Det vart nemleg rive for 222 år sidan.
    Andre dagen om føremiddagen rusla me roleg av garde i det vakre vårvêret, såg på blomar og kenguruar  (heilt sant; i ein park gjekk det nokre kenguruar og beitte), kryssa Seinen og sette oss med ein god kopp kaffi på Bastilleplassen. Her stod det ei kongeleg borg, ei drusteleg mellomalderfestning (une bastille)  som Ludvigane mellom anna brukte til fengsel for prominente poitiske fangar. Revolusjonen i 1789 var i emning, men noko særleg fart i sakene vart det ikkje før utpå sommaren. Midt i juli gjekk ein opphissa folkeflokk laus  på den gamle festninga og gav seg ikkje før kommandanten og forsvararane av Bastillen overgav seg. Det roa ikkje gemytta, kommandanten vart eit hovud kortare. Slik gjekk det òg med borgarmeisteren i byen, og begge troféa vart tredde på stakar og førte i triumfprosesjon gjennom byen.
   Det var smått med politiske fangar i  borga denne sommardagen. Dei sju fangane som sat der, fekk kome ut i sola og varmen, både dei fire falskmyntnarane og svindlarane, dei to sinnsforvirra gubbane og greven som var skulda for utukt. Den eine galningen kunne nesten gå for å vere ein politisk  fange; han påstod at han var Julius Caesar, og den karen hadde erobra Gallia før!
   No var det ikkje dei innesperra fangane bygeriljaen i Paris ønskte å hjelpe. Dei var ute etter våpen- og ammunisjonslageret, og dei ville svekke den kongelege kontrollen av byen. Det greidde dei. Og dei gjorde det grundig. Den digre byfestninga vart forvandla til ein steinhaug, og det er sagt at mykje av steinen vart seld som suvenirar, nett som  Berlinmuren to hundre år seinare.  Og revolusjonen i Frankrike heldt fram.
   Kong Ludvig den 16. førte dagbok. Om kvelden den 14. juli 1789 skreiv han berre eitt ord i dagboka si: Ingenting. Han var ikkje blant dei mest politisk medvitne franskmenn på den tida, derimot elska han å gå på jakt i skogane der ute ved Versailles. Den dagen hadde han vore av garde utan å få felt noko vilt. Dagen var eit vonbrot, med andre ord. Det som skjedde inne i hovudstaden, brydde han seg mindre om. Enn så lenge. Etter kvart fekk han anna å vite.
   Den 11. april 2011 var det mykje fredelegare på Bastilleplassen enn den 14. juli 1789.